tag:blogger.com,1999:blog-50748396248264331352024-03-13T18:22:56.719+01:00Otto's OnderwereldBespiegelingen over taal, kunst en geschiedenis, recensies van avantgarde-muziek, tekst en beeld uit de eigen kweek en filosofie in vele vormen.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.comBlogger501125tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-81969977525387418262017-02-15T09:39:00.000+01:002017-02-21T10:37:25.754+01:00Voortgezet onderwijs kan gevaarlijk zijn<span style="font-size: x-small;">'Ode aan Socrates' in opdracht van deBuren<br />gisteravond voorgedragen bij de discussiereeks <i><a href="http://www.deburen.eu/nl/programma/detail/made-in-europe-rebellie" target="_blank">Made in Europe,</a> </i>deBuren, Brussel<br />eerder (deels) te horen op Radio 1 Canvas</span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://2.bp.blogspot.com/-aVdMHISHQ_8/WKQR6ofU9qI/AAAAAAAADUc/nMpElNNw850NVwhlg1eaJj77tKwaQDB5wCLcB/s1600/Raphael%2BSchool%2Bvan%2BAthene.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="266" src="https://2.bp.blogspot.com/-aVdMHISHQ_8/WKQR6ofU9qI/AAAAAAAADUc/nMpElNNw850NVwhlg1eaJj77tKwaQDB5wCLcB/s400/Raphael%2BSchool%2Bvan%2BAthene.jpg" width="400" /></a></div>
<span style="font-size: x-small;">Raphaël, <i>Heidag van Gymnasiumdirecteuren </i>(1509-11, Vaticaan, Rome)</span><br />
<span style="font-size: x-small;"> </span><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:DocumentProperties>
<o:Version>15.00</o:Version>
</o:DocumentProperties>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>NL</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="false"
DefSemiHidden="false" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="371">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="header"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footer"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of figures"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope return"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="line number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="page number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of authorities"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="macro"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="toa heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Closing"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Message Header"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Salutation"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Date"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Block Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Hyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="FollowedHyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Document Map"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Plain Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="E-mail Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Top of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Bottom of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal (Web)"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Acronym"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Cite"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Code"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Definition"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Keyboard"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Preformatted"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Sample"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Typewriter"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Variable"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Table"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation subject"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="No List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Contemporary"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Elegant"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Professional"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Balloon Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Theme"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" QFormat="true"
Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" QFormat="true"
Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" QFormat="true"
Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" QFormat="true"
Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" QFormat="true"
Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" QFormat="true"
Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="41" Name="Plain Table 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="42" Name="Plain Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="43" Name="Plain Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="44" Name="Plain Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="45" Name="Plain Table 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="40" Name="Grid Table Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 6"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:Standaardtabel;
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";}
</style>
<![endif]--><span style="font-size: 10.5pt; line-height: 107%;">Voortgezet
onderwijs kan gevaarlijk zijn, zowel voor wie het geven als voor wie het ontvangen.
Dat is één les die we kunnen leren van de uitvinders ervan. Want de filosofen
op Raphaël’s <i style="mso-bidi-font-style: normal;">School van Athene, </i>als
je erover nadenkt, zijn eigenlijk dat: de eerste middelbare-schooldirecteuren. Voordat
er sofisten op de agora en bij het gymnasion opdoken om lessen welsprekendheid
te geven, was het lesprogramma voor gegoede Atheense telgen vrij overzichtelijk:
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">gymnastike </i>en <i style="mso-bidi-font-style: normal;">mousike</i>. Lezen en schrijven. Homerus stampen. Lier spelen. Heel
veel atletiek als voorbereiding op de latere permanente dienstplicht. Meezingen
in het koor op een festival ter meerdere eer van de stadstaat.</span><br />
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 10.5pt; line-height: 107%;">De
leerlingen van Socrates, daarentegen, gaan rare dingen doen. Plato steekt de
manuscripten van zijn eigen toneelstukken in de fik. Alcibiades, de latere
staatsman annex landverrader, komt in het <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Symposion
</i>stomdronken partycrashen om een ode op Socrates af te steken. Een ode die
meer klinkt als een klaagzang: Socrates is ontzettend lelijk, hij drijft overal
de spot mee, en hij is niet te versieren, wat je ook probeert – maar dat <i style="mso-bidi-font-style: normal;">brein </i>van hem, daar word je wild van.
Critias, ook een leerling van Socrates, begint een Robespierre-achtig
schrikbewind waarin 1500 Atheners het leven laten. </span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 10.5pt; line-height: 107%;"> </span></div>
<a name='more'></a><span style="font-size: 10.5pt; line-height: 107%;">Het curieuze
is dat Socrates eigenlijk niks lijkt op te hebben met nieuwlichterij. Een
schooltje voor de wiskunde, okee, maar de sofisten vindt hij maar
heteluchtverkopers, en juist als in Griekenland de boekenmarkt op gang komt,
vertikt hij het om zijn ideeën op schrift te zetten. Stelliger nog, als zijn
medeburgers hem uiteindelijk voor het gerecht slepen wegens jeugdbederf en
ketterij, laat hij zich doodleuk de gifbeker voorzetten uit eerbied voor de
Atheense wetten.</span><br />
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 10.5pt; line-height: 107%;">Je zou
Socrates kunnen zien als een mengeling van een gekke professor en een heilige. Als
zelfbenoemd geestelijk vroedvrouw probeert hij bij iedereen de verborgen deugd
annex waarheid eruit te trekken, maar laat met een demonisch genoegen al zijn
gesprekspartners in verwarring achter. Met geaffecteerde nederigheid verklaart
hij zich onverschillig voor geld en macht, maar ligt wel met de Atheense elite
te causeren bij literaire prijsuitreikingen. Bij alles beroept hij zich op zijn
eigen <i style="mso-bidi-font-style: normal;">daimonon, </i>een soort bewaarengel
annex superego, zelfs als hij terecht staat voor het
‘aanbidden van vreemde goden’. Aristophanes voert hem in <i style="mso-bidi-font-style: normal;">De Wolken, </i>nog bij leven, op als een
spiritueel ondernemer die een ‘Denkerij’ drijft.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 10.5pt; line-height: 107%;">Die
‘Denkerij’ krijgt pas na zijn dood gestalte, als Isocrates, Plato en later
Aristoteles hun leslokalen naast de atletiekbaan bouwen. Maar door op dezelfde
plek te blijven, en door zijn methode van heen-en-weer vragen en hypothesen
testen, legt Socrates onbedoeld wel de basis voor de Atheense kenniseconomie,
een businessmodel waar het zojuist ingestorte imperium nog een paar eeuwen mee
door kan.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 10.5pt; line-height: 107%;">En wat
moeten we daar nu nog mee? Voor de goede orde: er loopt géén rechte lijn van
Socrates naar het Bologna-proces. De universiteit is een middeleeuws vehikel,
net zoals representatieve democratie meer te maken heeft met middeleeuwse stadsbesturen, laat-middeleeuwse parlementen en de herontdekking van Romeins recht. Maar twee dingen. Ten
eerste is belangrijk te bedenken dat het kennisideaal van Socrates en navolgers
een gepersonaliseerd kennisideaal is. Kennis is niet iets abstracts, het heeft
een drager. Dat verandert pas in de vroege middeleeuwen. Cassiodorus, een van
de eerste geleerde monniken, schrijft ergens medio 6<sup>e</sup> eeuw: nu
moeten boeken jullie leraren zijn. En tegelijk is het nog altijd zo dat
wetenschap beoefenen vooral ook een proces van socialisatie is, van zinnig
kunnen meepraten. En ten tweede: misschien kunnen we wel iets met het
idee van hoger onderwijs als hoger jeugdbederf. Een soort van kattenkwaad dat
de gedachten sappig houdt. Want kennis moet wel iets
verleidelijks houden.</span></div>
Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-33281181528529126322017-01-08T18:50:00.000+01:002017-01-08T18:50:31.853+01:00Postsorteren en Kameroenese revolutie<span style="font-size: x-small;">Eef van Breen Group: <i>Chapman for President</i> </span><br />
<span style="font-size: x-small;">Gezien: Casco, Amsterdam, 7 januari</span><br />
<span style="font-size: x-small;">vandaag op <a href="http://www.theaterkrant.nl/recensie/chapman-for-president/eef-van-breen-group/" target="_blank">Theaterkrant.nl</a></span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://2.bp.blogspot.com/-a-qFYCVBTo8/WHJ7AsaBNuI/AAAAAAAADTo/eNwSBXbEQDwIOgSbESQCTPS25I7k78QywCLcB/s1600/Chapman-EefvBreenGroup-Michael-de-Roo.jpeg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="266" src="https://2.bp.blogspot.com/-a-qFYCVBTo8/WHJ7AsaBNuI/AAAAAAAADTo/eNwSBXbEQDwIOgSbESQCTPS25I7k78QywCLcB/s400/Chapman-EefvBreenGroup-Michael-de-Roo.jpeg" width="400" /></a></div>
<span style="font-size: xx-small;">Foto: Michael de Roo</span><br />
<br />
Vijftien jaar geleden had jazzcomponist Eef van Breen een
nachtelijk bijbaantje als postsorteerder. Een van zijn collega’s daar
was Chapman, een politieke vluchteling uit Kameroen. Chapman had stijl, was serieus, vertelde zonder ironie dat hij geld spaarde om
terug naar Kameroen te gaan en daar de revolutie te helpen brengen. Het
maakte nogal indruk op de conservatoriumstudent, genoeg om er vijftien
jaar later een ‘film zonder beeld’ aan te wijden.<br />
<br />
Een film zonder beeld, voor alle duidelijkheid, is gewoon een live
hoorspel, waarin met voice-over filmische effecten zoals close-ups en
scène-overgangen worden opgeroepen. Het hoorspel in kwestie is zelfs
bijzonder live: er worden speakers gebruikt, maar alle geluidseffecten
worden ter plekke gegenereerd, ook de voetstappen, ook de regen, ook het
ritme van schuivende enveloppen in het sorteercentrum, ook de knallen
als de revolutie dan uitbreekt. Niks komt uit een blikje. Qua
geluidsknutseltechniek een behoorlijke <em>tour de force.</em><br />
<em></em><br />
<a name='more'></a>Het filmscenario is snel verteld. Scènes uit een Hollandse
buitenwijk. Eef van Breen en Chapman sorteren post. Flash forward.
Berichten op de radio. Komisch intermezzo met een keuzemenu. Revolutie.
Chapman aan de macht. Aftiteling. Oorspronkelijk zou het verhaal nog
verder gaan, Chapman zich ontpoppen tot tiran en de revolutie zijn eigen
kinderen opeten; dat is tenminste terug te horen op een aankondiging
uit 2014 op <a href="https://www.eefvanbreen.com/?p=283">de website</a>.<br />
<br />
Het maakproces moet aanzienlijk chaotischer zijn geweest dan de
uiteindelijke voorstelling. Bij de première maakt Van Breen gewag van
eerste ideeën uit zijn conservatoriumtijd, en een reis met de hele groep
naar New York in 2012, met het plan om een groot gemeenschappelijk
kunstwerk met de hele stad te maken. Daarna kwamen een
‘onderzoeksresidentie’ en opeenvolgende <a href="https://www.cultureelpersbureau.nl/2015/05/film-zonder-beeld/">voorlopige presentaties</a>
in Den Haag, Groningen en Leiden, en de beoogd regisseur, Matthias
Mooij, overleed veel te jong aan longkanker. De ietwat ronkende teksten
over het ‘scheppende brein van de luisteraar’ en het ‘activeren van het
collectieve visuele archief’ in aanmerking genomen, is het een wonder
dat het project niet totaal is ontspoord, en dat het zo’n aangename,
kabbelende voorstelling geworden is.<br />
<br />
Het resultaat is experimenteel muziektheater waar je gerust je moeder
naar kunt meenemen, dat intelligent in elkaar zit, maar dat niet echt
potten breekt. De enscenering is simpel en wonderschoon: een woud van
lampjes op stokjes en verder bijna niks. In de koude loods van Casco
zorgt het voor een artistieke kerststemming. Er zitten wat
vervreemdingseffecten in, zoals de stem van Van Breen die door iemand
anders wordt ‘gespeeld’, maar niks om van op te schrikken. Dat geldt ook
voor de muzikale collage. Alleen tegen het einde, als het volk ‘Chapman
for President’ scandeert, wordt het wat grimmiger. Verontrustend? Nee.
De gemiddelde oudejaarsavond in een Hollandse buitenwijk is hectischer
dan deze revolutie.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-65496739164131666232016-09-02T12:37:00.000+02:002016-09-02T12:37:40.789+02:00Het Glazen Tijdperk<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://2.bp.blogspot.com/-GLAJoSQcRl4/V8lVFbs7QMI/AAAAAAAADRw/pP5gHq5-Ye0BK03bhfQpUSWybUMM-07bACLcB/s1600/Empty%2Bsign.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="300" src="https://2.bp.blogspot.com/-GLAJoSQcRl4/V8lVFbs7QMI/AAAAAAAADRw/pP5gHq5-Ye0BK03bhfQpUSWybUMM-07bACLcB/s400/Empty%2Bsign.jpg" width="400" /></a></div>
<br />
<br />
I.<br />
<br />
Mensen-<br />
kinderen,<br />
luister goed!<br />
<br />
Het vel dat om<br />
uw vlees heen zit,<br />
zal niet langer<br />
uw buitenste huid zijn.<br />
Het bloed waarvoor<br />
u fles bent<br />
zal zuurder smaken.<br />
U zult andere<br />
handen krijgen.<br />
<br />
De lang-<br />
verwachte<br />
virtuele eeuw<br />
breekt aan!<br />
<br />
U zult doorzichtiger worden;<br />
daarom heet dit het Glazen Tijdperk.<br />
Zelfs de lucht zal veranderen,<br />
u zult zwemmen door vloeibaar glas.<br />
<br />
<a name='more'></a><br />
II.<br />
<br />
Ik heb met de trein<br />
door Europa gereisd;<br />
ik wist, terwijl de TGV<br />
door Noord-Frankrijk reed,<br />
dat ik ooit terug zou denken aan<br />
dit alles als een verdwenen wereld.<br />
<br />
Nu<br />
anno 2016<br />
mijn lijf nog ophoudt<br />
bij mijn nagels en haren<br />
<br />
Is het uitgelezen moment<br />
om boeken onder mijn vinger-<br />
toppen te voelen verglijden<br />
alsof het de laatste keer was.<br />
<br />
<br />
III.<br />
<br />
Om nog een laatste keer<br />
mensenbloed in je aderen<br />
te weten, nog niet<br />
vergeten te zijn<br />
hoe zweet in je ogen prikt,<br />
<br />
Seks met zijn tweeën<br />
te hebben, door muren<br />
omringd te zijn,<br />
je te snijden aan glas<br />
<br />
Zul je lang moeten wachten<br />
wanneer je eenmaal<br />
zwemt in het glazen tijdperk.<br />
Om ooit nog<br />
<br />
Terug in je huid te kruipenFloris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-52536649772084349242016-09-02T12:27:00.000+02:002016-09-02T12:27:33.059+02:00Ik vrees de dood niet want ik ben historicus<i>Voor NWO</i><br />
<br />
<br />
<div class="MsoNormal">
Ik vrees de dood niet want ik ben historicus<br />
Ik laat de tijd naar mijn pijpen dansen<br />
Data dwarrelen samen waar ik mijn weerhaken sla<br />
Ik breek het verleden los als bliksem de donder</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Maar<br />
meer dan de dood vrees ik het apparaat</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Het apparaat dat over mij oordeelt<br />
Het archief dat alles ziet<br />
De kippenslachtmachine die<br />
over mijn doen en laten waakt</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
O akelige, nationale onderzoeksraad</div>
Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-14152479684079139072016-08-24T18:46:00.001+02:002016-08-24T18:47:56.853+02:00Vrijheid is Frictie<span style="font-size: x-small;">Naar mijn lezing op het <i>Brainwash </i>Festival, oktober 2015<br />Eerder deze maand op <a href="http://hardhoofd.com/2016/08/05/vrijheid-is-frictie/">hard/<i>/hoofd</i></a></span>
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-SILbnZBDZuc/V73N4Ky2J3I/AAAAAAAADRI/m-Vhoo_kVvMXNkGjKntXFLw6kxeIPAUAwCLcB/s1600/Ins%2BBlaue%2Bhinein%2B%2528small%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="282" src="https://1.bp.blogspot.com/-SILbnZBDZuc/V73N4Ky2J3I/AAAAAAAADRI/m-Vhoo_kVvMXNkGjKntXFLw6kxeIPAUAwCLcB/s400/Ins%2BBlaue%2Bhinein%2B%2528small%2529.jpg" width="400" /></a></div>
<br />
<br />
Het leven is vol van tragedies. Ik bestel een lamsspies en vraag me
direct af of ik niet beter de coq au vin had kunnen nemen – en zodra de
lamsspies geserveerd wordt, weet ik zeker dat ik liever de coq au vin
had genomen. Dat is overkomelijk, maar binnen de microkosmos van die
keuze is het tragisch. Wat ik ook doe, er is geen manier om aan de
teleurstelling over mijn eigen keuzes te ontkomen.<br />
<br />
We verhogen de inzet wat. Een fascinerend persoon vraagt of ik naar een
of ander poëziefestival ergens ver weg in het Westelijk Havengebied kom.
Dat festival interesseert me natuurlijk geen klap maar die persoon wel,
en ik moet eigenlijk eerst nog wat achttiende-eeuwse boeken doornemen
voor mijn proefschrift. Dus ik sms terug ‘misschien’ en spring op de
fiets met het plan om alleen even langs te flitsen, hoi te zeggen en
weer weg te gaan. Blijkt een uur fietsen later dat er vijftien euro
entree geheven wordt. Da’s toch wel veel geld om even hoi te zeggen. Dus
ik zeg ‘nee bedankt’ en fiets weer terug. Het was best een mooie dag om
gewoon een stukje te fietsen, maar toch: leg me uit waar ik mee bezig
ben.<br />
<br />
Het tragische is dat dit alles helemaal niet zo irrationeel is. De coq
au vin was misschien ook tegengevallen en eigenlijk hou ik helemaal niet
van poëziefestivals. Ik weet wat ik doe en waarom ik het doe, en toch
lijk ik een soort speelbal van mijn eigen keuzes te worden. Er is
simpelweg geen doorslaggevende reden om het een of het ander te kiezen,
en dat is nou juist wat het een echte keuze maakt. Anders konden we onze
keuzes wel laten bepalen door een keuzeoptimalisatiealgoritme, en
daarmee eigenlijk onze vrije wil inruilen voor een procedure.<br />
<br />
<a name='more'></a>En het wordt nog erger: een keuze wordt niet beter als je er langer over nadenkt. <a href="http://webwinkel.uitgeverijprometheus.nl/book/ap-dijksterhuis/9789035143418-het-slimme-onbewuste.html" target="_blank">Als je de Nijmeegse psycholoog Ap Dijksterhuis moet geloven blijkt dat zelfs uit onderzoek.</a>
Er zijn meestal maar een paar transparante factoren die je snel kunt
overzien en de rest is bam, knopen doorhakken. Maar moeten we dan maar
het toeval of een impuls laten beslissen, bij gebrek aan doorslaggevende
redenen? Alsof dat een vrijere beslissing is. De tragedie is inherent
aan het kiezen: het is ook altijd een keuze om iets niet te doen. Elke
keuze is een tragedie.<br />
<br />
Het lijkt op wat de theoretisch linguïst Ray Jackendoff in <i>Consciousness and the Computational Mind</i>
het ‘mind-mind-probleem’ heeft genoemd. Hij onderscheidt tussen het
‘bewuste’ en het ‘computationele’ brein. En wat dat laatste doet,
bijvoorbeeld in het vormen en ontleden van zinnen, het aansturen van
lichaamsdelen, en ook in het maken van beslissingen, is voor het bewuste
brein niet of niet geheel transparant. We weten niet echt hoe semantiek
werkt en toch begrijpen we elkaar best aardig, en je kunt pas echt
fietsen als je er niet meer over hoeft na te denken.<br />
<br />
Er is dan weer <a href="http://florisotto.blogspot.nl/2008/07/lees-je-eigen-brein.html" target="_blank">ander onderzoek</a>
waaruit blijkt dat een keuze – bijvoorbeeld om een knopje om te draaien
in een testsituatie – al seconden voordat de testpersoon zich dat
bewust is in het brein gevormd is. Persoonlijk maak ik me daar niet zo
druk om. Alsof zo’n voorgesorteerde keuze minder vrij is dan een logisch
dwingende keuze of een onverklaarbare impuls. Alledaagse handelingen
doe je toch al op de automatische piloot. En de meeste dingen die ik
overdag doe zijn toch aanzienlijk meer op mijn persoon toegesneden, en
hopelijk ook wat interessanter, dan een knopje omdraaien in een
testsituatie. Er is niks tragisch aan dat aan-uit-knopje. Ik had niet
stiekem gehoopt dat het eigenlijk nog uit stond.<br />
<br />
En daarmee komen we bij de kernvraag: hoe zorg je ervoor dat het jouw
keuze wordt, in plaats van een vorm van ‘gedrag vertonen’? Hoe ontkom je
aan de Scylla en Charybdis van dwang en willekeur, en wel op zo’n
manier dat de uitkomst er ook nog eens toe doet?<br />
<br />
Laten we het niet meteen metafysisch opvatten, maar er een
tweede-orde-vraagstuk van maken: hoe kies ik mijn keuzes? Je kunt een
zestal strategieën onderscheiden, die ik in het onderstaande schema heb
opgesomd.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">(Dank aan Jean-Maxim van Dijk voor het vormgeven van de tabellen)</span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://4.bp.blogspot.com/-tNKo_SnrVg0/V73OKakT2zI/AAAAAAAADRM/i67QHCgYtO8BHPnFcvp6Cf85G7TcqUuegCLcB/s1600/tabelfloris01.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="301" src="https://4.bp.blogspot.com/-tNKo_SnrVg0/V73OKakT2zI/AAAAAAAADRM/i67QHCgYtO8BHPnFcvp6Cf85G7TcqUuegCLcB/s400/tabelfloris01.png" width="400" /></a></div>
<br />
<br />
<br />
Wat er nog niet in dit rijtje is meegenomen is De Ander. Want daar heb
je ook nog mee te maken. Maar dat geeft niet zo, want als je die
meeneemt in de berekening krijg je een analoog rijtje. Met ook ongeveer
dezelfde bezwaren: onbekommerd met anderen omgaan is even dom als
impulsief handelen, altruïsme is ook self-kicking, en conformisme is
zeer beslist ook een vorm van onderdrukking.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-zpvJWoAhwuY/V73OVZaNeOI/AAAAAAAADRQ/EP1EM1D_n_0-u5t2sBoiSMENUSop8CCoACLcB/s1600/tabelfloris02.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="400" src="https://1.bp.blogspot.com/-zpvJWoAhwuY/V73OVZaNeOI/AAAAAAAADRQ/EP1EM1D_n_0-u5t2sBoiSMENUSop8CCoACLcB/s400/tabelfloris02.png" width="390" /></a></div>
Is
nou een van deze strategieën per se het beste? Ik gebruik ze allemaal
weleens (sommige wat beter dan andere). Soms is het wel zo rationeel om
gewoon een impuls te volgen – anders ben ik de rest van de dag bezig met
niet een ijsje te kopen, of niet naar een zeker poëziefestival in
Ruigoord te gaan. En dat geldt ook voor morele impulsen: als je ergens
langer over moet nadenken, weet je eigenlijk al dat het moreel troebel
is. Mijn vuistregel is: is je impuls niet immoreel of schadelijk, handel
er dan naar.<br />
<br />
Ik heb een tijdlang een principe aangehangen dat je in twee woorden kon samenvatten: <b>MAXIMUM AGENCY</b>.<br />
<br />
Oftewel: kies de theorie die jou het meeste keuzevrijheid laat. Maar
daar ben ik een beetje van teruggekomen. Want het klinkt leuk als slogan
in blokletters, maar als je probeert uit te werken wat het nou
eigenlijk moet betekenen krijg je Nietzscheaanse paradoxen. ‘Ik wil dat
het niet zo is, dus is het niet zo’. Of: ‘Do I contradict myself? Very
well, I contradict myself’. En wat wil je nu precies doen met die
maximale agency? Jezelf feliciteren dat je de Übermensch bent?Je moet toch iets, wees dan maar liever inspirerend, empathisch en niet saai.<br />
<br />
Het punt is: ook als je geen Nietzscheaanse fantasieën hebt, ontkom je
er niet aan om bij tijd en wijle ‘de auteur van je eigen daden’ te zijn.
Probeer maar eens om niet te reflecteren op je keuzes, en er geen
consequenties uit te trekken, en probeer, om de inzet weer wat te
verhogen, dan ook nog eens sociaal te functioneren. Dus: omdat je er
toch niet aan ontkomt, kun je het maar beter goed doen. Je moet toch
iets, wees dan maar liever inspirerend, empathisch en niet saai.<br />
<br />
Maar het zou wel weer erg geforceerd worden als je niet het recht had om
soms wel saai te zijn. Zelfs een beetje gebrek aan empathie moet mogen
van tijd tot tijd. En je hebt dan misschien niet het recht om soms
gemeen te zijn, maar het zou ook saai zijn als je het helemaal niet
kunt. Want dat beperkt toch wel danig je handelingspotentieel.<br />
<br />
Het punt is óók: je hebt je opties niet voor het uitkiezen, en zelfs je
gedachten niet. Het is al heel wat als je iets kunt kiezen wat bij je
past en niet voor al te grote morele dilemma’s komt te staan, want soms
heb je ook gewoon ‘morele pech’. Ik kan niet zeggen dat ik ervoor heb
gekozen <a href="http://hardhoofd.com/2013/01/22/modeweek-halve-dandy/" target="_blank">een soort halve dandy</a>
te worden of als promovendus cultuurgeschiedenis te belanden op de
negende verdieping van de Erasmustoren van de Radboud Universiteit
Nijmegen. Terwijl ik toch echt die zijden sjaal zelf gekocht heb en dat
onderzoeksvoorstel zelf ingediend, dus om nou andersom te zeggen dat ik
per ongeluk die toren in ben gerold en door omstandigheden in het
keurslijf van mijn getailleerde overhemden werd gedwongen, nee.<br />
<br />
Hoe word ik de ‘auteur van mijn eigen daden’? Ik heb die vraag eerder weleens gebruikt om uit te leggen <a href="http://hardhoofd.com/2013/01/16/essay-kunst-en-het-balinese-hanengevecht/" target="_blank">waarom mensen kunst maken.</a>
Want als je ergens ‘auteurschap’ kunt claimen, is het daar. Als jij het
niet maakt, gebeurt het niet, tenminste niet op die manier. En daarom
is kunstenaar zijn ook zo vet frustrerend, want als je eenmaal weet hoe
het moet, is het een kunstje geworden en kun je wel weer inpakken. En
daarom is het in de kunst ook rationeel om idiote dingen te doen. De
gracht in fietsen of vierentwintig uur stilstaan op de Noordpool of zo,
en dat bij voorkeur uit volle overtuiging. Want je moet je ergens mee
onderscheiden. Immers: iemand moet het doen.<br />
<br />
Zegt dat ook iets over het leven buiten de veilige witte muren van de
kunstwereld? Ja, op twee manieren. Allereerst de voorspelbare boodschap.
De maatschappij zou er flink op vooruitgaan als we allemaal wat
lyrischer zouden leven. (Je moet alleen wel weten wanneer je daarmee
moet ophouden, want anders wordt het een non-stop egotrip. Mensen die
denken dat hun leven zélf een kunstwerk is zijn doorgaans tamelijk
vermoeiend.)<br />
<br />
Waar het me echt om gaat, en dat is dus de tweede manier, is keuzes
maken. Want iedereen die weleens iets maakt weet dat het er anders uit
komt dan je dacht. Het materiaal denkt zogezegd mee. Stelliger nog, wat
je van tevoren kunt bedenken is voorspelbaar. Als je niet met het ding
in de clinch raakt, als het niet schuurt, is het ook niet interessant.
De vrijheid – en dat is dus, ahem, wat de Kunst ons Leert – zit juist in
de frictie. Het is, banaler gezegd, een soort van schuren aan jezelf.<br />
<br />
Dat is een mooie afsluitende slogan, en mijn spreektijd is nu ook wel
zo’n beetje op. Maar ik wil toch nog wel even wat toelichten. Als je
hier een School of Life-verhaal van wilt maken: dream big, vertrouw je
intuïtie, leef dichterlijk en omarm de frictie – prima, maar het
napraten van Alain de Botton lijkt me niet de manier om de auteur van
jezelf te worden. Je kunt dit ook zien als een pleidooi voor bildung: ga
eens wat vaker naar museum of theater, en lees daarna een goed boek –
ook prima, maar waarschijnlijk vond je dat toch al, dus dan vraag ik me
af waar je die zelfbevestiging voor nodig hebt. Dus nee, ik wil eerder
een theoretisch punt maken, en dat is dat we anders moeten denken over
redeneren. Dat we redeneren niet alleen moeten zien als een kwestie van
premissen en gevolgtrekkingen, maar ook als een creatief proces,
eigenlijk als een soort van kunst. Zodat het soms ook rationeel kan zijn
om iets stoms te doen. Want elke keuze is een tragedie en dat is ook
goed zo, maar schuren blijft het toch.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-34411682510948270102016-06-15T00:10:00.001+02:002016-06-16T00:51:33.589+02:00Was there ever not a crisis in the humanities?<span style="font-size: x-small;"><span lang="EN-GB">Essay that won the second prize in the <i><a href="http://4humanities.org/2016/06/winners-of-the-4humanities-student-prize-contest/" target="_blank">Shout out for the Humanities</a> </i>competition, organized by advocacy group 4humanities.org. Personally, I consider the Humanities as an <i>explanandum </i>rather than something to shout out for, but it still makes sense to explain why we're in this game.</span></span><br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: xx-small;">Image: Bernard Picart, <i>The Muses warming themselves by the fire of bad books</i></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://2.bp.blogspot.com/-Ejs66LZ5pOs/V2CAYlqM__I/AAAAAAAADQM/yonTC7zUP5UmXuDFCY1Mq3OExPSrzLxnQCLcB/s1600/Bernard%2BPicart%2BThe%2Bmuses%2Bwarming%2Bthemselves.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="640" src="https://2.bp.blogspot.com/-Ejs66LZ5pOs/V2CAYlqM__I/AAAAAAAADQM/yonTC7zUP5UmXuDFCY1Mq3OExPSrzLxnQCLcB/s640/Bernard%2BPicart%2BThe%2Bmuses%2Bwarming%2Bthemselves.jpg" width="400" /></a></div>
<br />
<br />
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Rumours
have it that there is a crisis in the Humanities. That news is not new.
According to one tract, there are four reasons for it:</span><br />
<ul>
<li><span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB; mso-bidi-font-family: Calibri;"><span style="mso-list: Ignore;"><span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"></span></span></span><span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">The
classics are edited badly.</span></li>
<li><span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB; mso-bidi-font-family: Calibri;"><span style="mso-list: Ignore;"><span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"></span></span></span><span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Scholars
promise too much, and then cannot live up to the expectations.</span></li>
<li><span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB; mso-bidi-font-family: Calibri;"><span style="mso-list: Ignore;"><span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Scholars
quarrel too much, and thereby give the Humanities a bad name.</span></li>
<li><span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">There
is no money in it.</span></li>
</ul>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">That is
what theologist and journalist Jean le Clerc, one of the most prominent voices
in the Republic of Letters of his day, wrote in 1699 in the first volume of his
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="http://books.google.nl/books?id=vNwTAAAAQAAJ&pg=PA225" target="_blank">Parrhesiana</a>. </i>Especially point 4 still
rings familiar.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">The most
recent episode in that crisis seems to have taken place last year, as a wave of
student protests washed over Canada, the Netherlands and the UK opposing budget
cuts, college fee rises and staff and student disempowerment especially in the
non-STEM disciplines. No one complained about bad editions of the classics, but
everyone involved seemed to agree that the university was not living up to its
promises and instead leaving staff and students in the cold. One widely shared
article compared academia to a Ponzi scheme, since it asks students to bury
themselves in debt with the promise of jobs that they will rarely get, and if
so only after years in graduate and post-doc limbo. If devoting your life to
learning becomes like borrowing money from the mob, then something has gone
gravely wrong indeed. </span></div>
<a name='more'></a><br />
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">But in
between 1699 and 2015, there have been some other crises in the Humanities as
well. The Jesuits were expulsed and their colleges closed. The National
Convention effectively rendered all French universities obsolete in 1791. The
Republic of Letters disappeared, or diluted, or imploded, or at any rate ceased
to be the vibrant network of exchange that it was in the Early Modern age. Half
the German universities perished between 1795 and 1818. The 1930s and 40s were
not a particularly good time for the peaceful study of arts and letters either.
And yet, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">we still exist. </i>Somehow,
amidst eternally recurrent crisis, the Humanities continue to expand and multiply.
When Jean le Clerc wrote, there were approx. 1,200 active scholars around
Europe; in 2015, that was less than the number of people defending a PhD in the
Humanities in France, Germany, or the UK in one year. Maybe our troubles would
be worse if the Humanities were <i style="mso-bidi-font-style: normal;">not </i>in
crisis. </span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">The
exponential expansion is not all that surprising really, since the Humanities
deal with things that bear meaning. Books, texts, images, languages, political
events, more of that ilk. And those things just keep on growing. You don’t
really need to do anything to watch new history, new texts, new images appear.
And to preserve some of that, you need people to interpret, describe, and
classify it. So there will always be a task for humanities scholars as
store-keepers of things that bear meaning. That store-keeping role, for that
matter, was described 250 years ago already in Diderot and d’Alembert’s<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Encyclopédie,
</i>article <a href="http://artflsrv02.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.4:1853.encyclopedie0513.9183322" target="_blank"><span style="font-variant: small-caps;">Érudition</span></a>.</span><span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<br />
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">The problem
with that role is, much as we’d like to, you can’t store everything. The
complaint that has been issued against the Humanities at least since 1637 is
that the critical study of old texts and artifacts is a dusty affair and always
lags behind events. Most often, this is true. Stores gather dust; descriptions
always lag behind events. All that accumulation of texts, artifacts and
descriptions of texts and artifacts makes little sense if it doesn’t lead to
new ideas, or doesn’t come with a good case for why this is relevant. There is
a kind of cycle of diminishing returns to the store-keeper conception of the
Humanities: new insights lead to new accumulations, but as the new material
heaps up it also adds less and less relevance, and dissatisfaction with that situation
leads to new critical insight which also sends some of the old data to the
dustbin. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Undsoweiter.</i></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Against
complaints of dustiness, it helps to emphasize that sometimes those critical
insights from the Humanities have had impact in the real world. The Reformation
was the direct offspring of humanism and text criticism. Modern bureaucracy was
invented by 15<sup>th</sup>-century humanists. So was secondary education.
Almost all great Enlightenment thinkers were at least part-time historians and
articulated their ideas through historical works, if they did not draw them
from historical studies. The great political ideologies that emerged in the
wake of the French Revolution – liberalism, conservatism, nationalism,
radicalism, and after that, socialism – are at least linked to historical and
philological studies. This is not necessarily the nicest argument for the
Humanities imaginable, because anyone who has opinions hates at least one or
two of the above, but you can hardly dismiss them as irrelevant.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Another
complaint against the Humanities is that they are not proper sciences. As
statisticians tend to say: “anecdote is not the singular of data”. Defenders of
the Humanities, faced with this complaint, sometimes feel the need to appeal to
some ‘hermeneutic method’ purportedly invented around 1800. There are two
reasons why this is a bad strategy. The first is that the ‘hermeneutic
tradition’ was not a tradition before Hanns-Georg Gadamer’s <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Wahrheit und Methode </i>of 1960, and in
spite of its claim to open-mindedness, Gadamer’s notion of hermeneutics is
inextricably linked up with an ink-black Heideggerian conservatism. The second
is that reading a few old books from the period around 1800 teaches you
differently, because those books are filled with terms like hypothesis,
anomaly, conjecture, inference, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">raissonnement.
</i>Edward Gibbon even formulated something dangerously close to Popper’s
falsification criterion in an essay he wrote at age 21, when he described the
task of the <a href="http://books.google.nl/books?id=P6w9AAAAcAAJ&hl=nl&pg=PA47#v=onepage&q&f=false" target="_blank">‘true critic’</a> as ‘daring to sacrifice your most audacious
hypothesis’.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">According
to a somewhat narrow-minded definition of ‘science’ the Humanities indeed can’t
be proper sciences, since we’re dealing with things that bear meaning. And you
can’t measure meaning. So you have to work with functionally vague concepts
rather than with decontextualized units and measures, just as you do in
everyday language. This doesn’t mean that we stop formulating hypotheses or
drawing conclusions. Rather, it means that what we do in the Humanities is
essentially <i style="mso-bidi-font-style: normal;">argumentative, </i>more so
than in the exact sciences, since an argument is something that you can disagree
with. The problem with functionally vague concepts is that you constantly need
to disambiguate them, and that you can’t build long chains of inference with
them, because the vagueness increases at every step. The product of vagueness
and vagueness is more vagueness.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">For the
same reason, there is no point in a self-conception of the Humanities that
makes a virtue out of finding ever new interpretations. The more
interpretations you give, the harder they can be distinguished from one
another. If you have a dozen interpretations, that is half a dozen too many.
The question not: how could you <i style="mso-bidi-font-style: normal;">also </i>look
at it, but: why is that insight relevant?</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Thus, there
is no way of creating meaning, in the semantic sense, without making things
matter. Meaning requires argumentation in order to make it explicit, and
argumentation requires motivation. That motivation, ultimately, cannot rely on
some notion of self-formation, edification, or <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Bildung. </i>Not because becoming a fuller, better informed person is
not a legitimate ideal – it is – but because there is no way of getting rid of
the <i style="mso-bidi-font-style: normal;">better-than-thou </i>once you
instrumentalize it in this way. You can only make things matter if you come up
with something significantly new, instead of congratulating yourself on your
critical spirit and your deep hermeneutic understanding. All the same, the
motivation of what we say also demands that we do not remain silent about our
ideals. It’s just that those ideals are not rock bottom; nobody cares how <i style="mso-bidi-font-style: normal;">gebildet, </i><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>or critical, or <i style="mso-bidi-font-style: normal;">engagé </i>you are. What is needed is something of ‘the old made new’:
new old facts mixed with interesting new ideas.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">There is
another important task for the Humanities there, next to describing and
conserving. It’s not about interpretation but about argumentation. Once you’ve
stopped being interesting you’ve basically stopped reasoning. So the real game
is about clarifying concepts and introducing new ideas. About explaining why
something matters without chewing out second-hand chewing gum. And that will
always be a problematic affair. In that regard, ‘crisis’ is the normal
condition in the Humanities, and it will not go away. So maybe we should learn
to love the monster and embrace that condition. Which is not to say that we
should cheerfully embark on an academic Ponzi scheme.</span></div>
Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-84572983298228446452016-06-13T00:06:00.000+02:002016-06-13T00:06:49.766+02:00Er kleeft geen boekenstof aan<span style="font-size: x-small;">Louis Andriessen / DNO / Asko|Schönberg / The Quay Brothers: <i>Theatre of the World</i></span><br />
<span style="font-size: x-small;">Gezien: 11 mei in Carré</span><br />
<span style="font-size: x-small;">Vandaag in <a href="http://www.theaterkrant.nl/recensie/theatre-the-world/holland-festival-dno-louis-andriessen-the-quay-brothers/" target="_blank">Theaterkrant</a></span><br />
<br />
<br />
<em>The Last Man who Knew Everything, </em>is de titel van een bundel over Athanasius Kircher (1602-1680). Die titel is ironisch: Kircher was vooral iemand die <em>dacht </em>alles
te weten, die de ‘Egyptische wijsheden’ op alle obelisken in Rome
vertaalde, speculeerde over de onderaardse wereld en over reizen langs
de planeten, een wonderkamer vulde met naturalia en antiquaria, een
‘componeermachine’ ontwierp en kikkers weer tot leven probeerde te
wekken.<br />
<br />
Maar een knooppunt van kennis was hij zeker: in het Collegio Romano
zat hij in het centrum van het wereldwijde Jezuïtische
correspondentienetwerk, en met steun van de Paus liet hij zijn toch mild
ketterse, prachtig geïllustreerde werken verschijnen in Amsterdam. In
later eeuwen werd Kircher een curiosum voor bibliofielen en
wetenschapshistorici; rond de eeuwwisseling is hij, mede door toedoen
van Umberto Eco en een drietal tentoonstellingen, uitgegroeid tot een
cultfiguur.<br />
<br />
De nieuwe opera van Louis Andriessen, <em>Theatre of the World, </em>is
dan ook niet de eerste artistieke adaptatie van het leven en werk van
Vader Athanasius. Wel is het, als vlaggenschip-productie van DNO en het
Holland Festival, beslist de grootste tot nu toe. De gebroeders Quay,
die twee jaar geleden een fenomenale tentoonstelling in EYE hadden van
hun lugubere marionettenspelen en <em>stop-motion</em>-animaties,
ontwierpen het decor. Louis Andriessen is niet alleen de enige levende
Nederlandse componist die school gemaakt heeft, hij heeft ook een
reputatie voor pittige onderwerpen, zoals Che Guevara (<em>Reconstructie</em>), seks met paarden (<em>Rosa, a horse drama</em>) en seks met je vader (<em>Anaïs Nin</em>). Alle ingrediënten aanwezig, kortom, voor een geest- en zinnenprikkelend totaalkunstwerk.<br />
<br />
En toen kon het natuurlijk alleen maar tegenvallen.<br />
<br />
<a name='more'></a> Je moet Andriessen & co nageven, dat ze er niet een slideshow van
gekke 17e-eeuwse boeken van hebben gemaakt. (Had ik zelf wel leuk
gevonden.) In plaats daarvan gaat Kircher op een extatische onderaardse
reis naar China, Babylon en Egypte, in het gezelschap van zijn uitgever,
zijn grootste criticus, Paus Innocentius XI en een jongen die (<em>spoiler alert!</em>)
de duivel blijkt te zijn. Er wordt gezongen in zeven talen, en vrijwel
alles waar Kircher over heeft geschreven komt en passant aan bod.
Athanasius wordt fantastisch gezongen door Leigh Melrose, en Steven van
Watermeulen heeft een heerlijke dubbelrol als slijmende uitgever en
cynische criticus. Cristina Zavalloni heeft een ornamentele rol vanuit
de verte, ingebed in een levensgrote zwevende heiligenlijst. Door de
afstand is ze jammer genoeg minder goed te horen, maar het moment dat ze
naar voren komt en een tango mortale met Athanasius aangaat is het
muzikale hoogtepunt.<br />
<br />
Maar als voorstelling werkt het niet. De intellectuele fascinatie van
en voor Kircher komt niet over, er kleeft geen boekenstof aan. Een
magische reis rond de wereld, dat deden we ook op het schooltoneel.
Muzikaal is het minder bars en uitgesproken dan het vroegere werk van
Andriessen, soms haast filmmuziek-achtig, maar nog steeds hetzelfde
idioom. Alleen die <em>Chinoiserie </em>had niet gehoeven. De maquettes
die de gebroeders Quay maken voor hun animaties zijn miniaturistische
kunstwerken op zich, maar opgeblazen tot operaformaat gaat dat effect
verloren.<br />
<br />
Er lopen teveel overbodige figuren op het toneel rond. Over de
diabolische jongen (Lindsay Kesselman) valt nog te twisten, hoewel ik ‘m
zelf vooral irritant vond. Maar wat moeten we met drie wulpse heksen,
een kroelend stel en een kontneukende Paus? Er was wellicht maar één
ding waar Athanasius Kircher geen verstand van claimde te hebben, en dat
was nou net seks.<br />
<br />
Het was ontroerend om tijdens het applaus Louis Andriessen en
Reinbert de Leeuw elkaar op het podium te zien omhelzen, twee mannen die
de geschiedenis van de nieuwe muziek in Nederland belichamen. Ik kon me
niet aan de gedachte onttrekken: vijftig jaar geleden zouden jullie dit
hebben genotenkraakt.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-92156994477296189502016-05-24T15:41:00.002+02:002016-05-24T15:42:50.027+02:00Oude nieuwe tendensen<b>In memoriam François Morellet (1925-2016)</b> <br />
<span style="font-size: x-small;">vandaag op <a href="http://hardhoofd.com/2016/05/24/oude-nieuwe-tendensen/" target="_blank">hard/<i>/hoofd</i></a></span> <br />
<br />
Het was in het regionale museum van Brest (Bretagne), in de zomer van
2009, dat ik voor het eerst kennismaakte met het werk van François
Morellet en zijn geestverwanten van de <i>Groupe de Récherche d’Art Visuel. </i>Het
was een eens-in-het-jaar-revelatie die ik niet had verwacht na rijen
suffe zeegezichten en Bretonse vissersdorpen te hebben geswipet. Waarom,
dacht ik, heeft niemand me dit eerder verteld?<br />
<br />
GRAV, opgericht in 1960, stond een zakelijk en onpersoonlijk soort kunst
voor, voortgebracht door rigide regels en procedures, die niks meer zou
representeren of uitdrukken en ook niet meer zo nodig met verf gemaakt
hoefde te worden. Tenminste, dat was de theorie. In de praktijk sloop er
aardig wat vindingrijkheid en geknutsel in het werk van de
‘onderzoeksgroep’. Overlappende rasters, draaiende balkjes, verschoven
vierkanten en moiré-effecten werden geometrisch speelgoed, waarbij je
als kijker een zekere vrolijke duizeling moest overwinnen om uit te
pluizen hoe dat patroon nou eigenlijk in elkaar zat.<br />
<br />
<a class="local" href="http://hardhoofd.com/wp-content/uploads/2016/05/s%C3%A9rigraphies.jpg"><img alt="sérigraphies" class="aligncenter wp-image-74606 size-large" src="http://hardhoofd.com/wp-content/uploads/2016/05/s%C3%A9rigraphies-540x179.jpg" height="132" width="400" /></a><br />
<br />
Twee weken geleden is François Morellet <a href="http://www.nytimes.com/2016/05/14/arts/design/francois-morellet-french-abstract-artist-dies-at-90.html" target="_blank">overleden</a>,
op 90-jarige leeftijd, in het gehucht onder de rook van Nantes waar hij
70 jaar atelier hield en decennialang een fabriekje voor
speelgoedautootjes runde. Het nieuws stond pas tien dagen later in <i><a href="http://www.nrc.nl/handelsblad/2016/05/21/mathematisch-voortbordurend-op-mondriaan-2399012" target="_blank">NRC</a></i>, hoewel hij, volgens het in memoriam in die krant, net bezig was gehypet te worden. Vanwege zijn 90<sup>e</sup> verjaardag waren er retrospectieven in Londen, Sao Paolo, Parijs en ook bij Art Affairs in Amsterdam. Kort voor zijn dood <a href="http://theartnewspaper.com/market/ofas-old-french-artists-are-now-the-new-ybas/" target="_blank">schreef</a> <i>The Art Newspaper </i>over
Morellet &co, die nu eindelijk wijdere erkenning kregen, en wiens
werk desondanks nog lekker laag geprijsd was. De suggestieve kop was
‘OFAs (Old French Artists) are the new YBAs’ [Young British Artists].<br />
<br />
<a name='more'></a>Die ‘hernieuwde’ erkenning was ook maar relatief. Als je er op gaat
letten, zoals ik na 2009, dan blijkt die GRAV op best veel plekken
vertegenwoordigd te zijn, niet alleen in Centre Pompidou maar ook in het
achterste gangetje van het Galleria nazionale d'arte moderna e
contemporanea in Rome, waar een hele batterij kinetische kunst staat
opgesteld. Bij de megatentoonstelling DYNAMO in het Grand Palais was de
groep ook niet bepaald afwezig. Er zijn alleen niet zo veel werken in
Nederland, en GRAV heeft niet de internationale popsterstatus van
Jackson Pollock of Andy Warhol.<br />
<br />
<img alt="5872175033_244aac6855_b" class="aligncenter size-large wp-image-74603" src="http://hardhoofd.com/wp-content/uploads/2016/05/5872175033_244aac6855_b-540x360.jpg" height="266" width="400" /><br />
<br />
Gehypet worden is verder ook maar een twijfelachtig genoegen. Het
afgelopen jaar hadden we hypes rond Jan Schoonhoven en Herman de Vries,
die allebei niet minder dan vier tentoonstellingen kregen, de laatste
vanwege zijn deelname aan de Biënnale van Venetië. Ik ben dol op de
reliëfs van Schoonhoven, maar niet twintig op een rij, en niet vier keer
achter elkaar.<br />
<br />
Maar als we voorbij de hype kijken, wordt het inderdaad weleens tijd
voor een correctie op de geschiedenis van de hedendaagse kunst. Of
liever gezegd, misschien moeten we daar eens op een meer gestructureerde
manier over gaan nadenken. In Tate Modern hangt een overzicht van de
kunst na de oorlog die eigenlijk meer een soort <i>word cloud</i> is, en in het artikel in <i>The Art Newspaper </i>wordt
oppercurator Hans Ulrich Obrist aangehaald, die de ‘complexiteit’ en
‘polyfonie’ van de naoorlogse kunst benadrukt. Dat is goed en
belangrijk, maar als vorm van historisch besef gaat het niet verder dan
‘kijk naar dit, en bekijk ook dat’.<br />
<br />
Als er iets is dat we van GRAV kunnen leren – ja, nog steeds! – dan is
het dat een ‘onderzoekende’ houding als kunstenaar niet hoeft te zijn
wat het <i>artistic research-</i>debat er de afgelopen decennia van
gemaakt heeft, met veel topzwaar jargon en doelbewuste
ontoegankelijkheid. Intelligent werk kan ook speels en leuk zijn.<br />
<br />
Je kunt GRAV zien als deel van een serie bewegingen, vanaf eind jaren
’50, om de kwast op te bergen en kunst van de muur af te halen.
Morellet, en zijn geestverwanten Julio le Parc, Vera Molnár en Victor
Vasarely, waren daarin nog tamelijk ingetogen. Er was meer een
doorlopende lijn van hun tekeningen en schilderijen naar hun werk dat
licht gaf en bewoog, en dat werk was altijd netjes afgewerkt. Ze werkten
met lichtbanen, tl-buizen en motortjes, en Molnár al vroeg met
computers, maar het bleven toch tableaus en lijnfiguren: eerder 2,5D dan
3D. De ZERO- of Nul-beweging, waarvan Schoonhoven en de vries deel
uitmaakten, pakte het minder gepolijst en minder quasi-mathematisch aan.
Schoonhoven maakte zijn reliëfs met oude eierkartons, de vries
schilderde met aarde en lijstte bladeren en rietpluimen in. Andere
Nul-kunstenaars timmerden spijkers in een vlak, brandden met peuken op
doek, schilderden met een vlammenwerper en hingen plastic zakjes met
water op een rij. Het verlichte geknutsel dat nu, vermengd met een
flinke dot conceptualisme, de norm is op kunstacademies, zou je terug
kunnen voeren tot ZERO.<br />
<br />
Ondertussen hield in 1961 een groep meer technologisch angehauchte kunstenaars in Zagreb een <a href="http://zkm.de/event/2008/02/bit-international-nove-tendencije" target="_blank">tentoonstelling</a> onder de titel <i>Nove Tendencije. </i>Ze
hadden hetzelfde onpersoonlijke ethos als GRAV, maar meer handigheid
met lampjes, electronica en vanaf eind jaren ’60 ook met computers – ze
hoefden zogezegd niet van de muur af te komen. En hoewel ze meer op een
‘onderzoeksgroep’ leken dan GRAV, bleven ze ook niet in het lab zitten,
maar annexeerden min of meer de lokale galerie voor hedendaagse kunst en
gaven het tijdschrift <i>bit.international </i>uit. De term ‘nieuwe tendensen’ bleek pakkend en goed vertaalbaar: het Parijse Musée des Arts Décoratifs gebruikte <i>Nouvelle Tendance </i>in
1964 als titel voor een tentoonstelling met werk van ZERO, GRAV en de
kunstenaars uit Zagreb. Het werd een verzamelterm die nadien vaker is
gebruikt.<br />
<br />
Een vergeten hoofdstuk is dat alles niet, hoewel de mate van erkenning
verschilt. Over ZERO was het afgelopen jaar een imposante <a href="http://www.stedelijk.nl/tentoonstellingen/zero" target="_blank">tentoonstelling </a>in de Martin-Gropius-Bau in Berlijn, en daarna in het Stedelijk. <i>Nove Tendencije </i>werd min of meer herontdekt door een <a href="http://zkm.de/event/2008/02/bit-international-nove-tendencije" target="_blank">tentoonstelling </a>in
Graz en Karlsruhe, twee centra van de hedendaagse elektronische kunst,
alweer een jaar of acht geleden. En de leden van GRAV hebben in
Frankrijk aan honneurs geen gebrek gehad, al kwamen die soms wat laat:
Vasarély kreeg een eigen museum, Molnár een leerstoel computationele
kunst aan de Sorbonne, en Morellet een <a href="http://mediation.centrepompidou.fr/education/ressources/ENS-Morellet/index.html" target="_blank">expositie</a> in Pompidou.<br />
<br />
<img alt="8650150870_a079d0097a_k" class="aligncenter size-large wp-image-74605" src="http://hardhoofd.com/wp-content/uploads/2016/05/8650150870_a079d0097a_k-540x395.jpg" height="292" width="400" /><br />
<br />
De mate waarin Morellet en de zijnen de kunst hebben vernieuwd, en het
instrumentarium van de beeldende kunst hebben uitgebreid, wordt nog
weleens onderschat. Ga maar na: alle voorafgaande avant-gardes waren
toch variaties op het thema ‘verf op doek’, met af en toe een collage of
readymade ertussendoor. Na de jaren ’60 is schilderkunst niet meer dan
een subgenre.<br />
<br />
GRAV hief zichzelf op in 1968, omdat ze het niet eens konden worden over
hun onpersoonlijke kunstprincipes. Hun pretentie van wiskundigheid en
objectiviteit is ook niet per se wat het meest tot navolging strekt. Ook
hoeft Morellet niet zo nodig de kunstgeschiedenis in te gaan als de
artistieke emancipator van de tl-buis – dan zijn de geometrische doeken
toch boeiender. Maar de manier waarop GRAV een uitweg zocht uit het
probleem van <i>anything goes </i>– met helderheid en nauwkeurigheid,
maar ook door ruimdenkend een waaier aan mogelijkheden te onderzoeken,
en stiekem de draak te steken met de eigen regels – maakt hun werk meer
dan visuele <i>mindcandy</i>. Het maakt de term ‘onderzoek’ bij nader inzien helemaal niet zo misplaatst.<br />
<br />
In het noordelijke trappenhuis van het Louvre zijn vijf ramen van
Morellet te zien. Ze bestaan uit niet meer dan een simpel glas-in-lood
raamwerk met daarin dunner uitgelijnd een gekantelde versie. En dat is
precies de ontregelende knipoog die de plek nodig heeft, tussen een
bombardement van renaissance- en barokmeesters, Mesopotamische vondsten
en Griekse sculpturen.<br />
<br />
Helderheid als uitgangspunt, intellectualisme zonder poeha en
avant-gardisme zonder zelfmystificatie. Daar zouden we best heden ten
dage nog wat meer van kunnen gebruiken. Als een postume hype daarbij kan
helpen moet dat maar.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-91216719994009783862016-04-06T08:29:00.000+02:002016-04-06T08:33:29.508+02:00Stofhopen en Mijnwerkershymnen<span style="font-size: x-small;">Gisteren op <a href="http://hardhoofd.com/2016/04/05/hardtalk-stofhopen-en-mijnwerkershymnen/" target="_blank">hard/<i>/hoofd</i></a></span>
<br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="225" src="https://www.youtube.com/embed/X81a-VtC1_U" width="400"></iframe>
<br />
<br />
Het was door een foto van demonstranten bij het Wildersproces, vreemd genoeg, dat ik moest denken aan <a href="http://theminershymns.com/about" target="_blank">The Miners’ Hymns</a>. In die prachtige zwijgende documentaire, samengesteld uit
archiefbeelden, zie je het leven van mijnwerkers in Noord-Engeland. Het
zijn mannen met knoestige koppen die beestachtig worden afgebeuld,
terwijl hun kinderen spelen in de stofhopen. Het lot van hun vrouwen
blijft grotendeels buiten beeld. Een verdwenen wereld, die je niet graag
terug zou willen. Maar zielig zijn ze niet: je ziet hoe ze samen de
mijn in gaan, en op zondag bij politieke rally’s trots met hun
bombastische vakbondsvaandels achter de grote trom aan trekken.
Ondertussen speelt op de soundtrack een heroïsche, postminimalistische
mars.<br />
<br />
Het is een pijnlijk soort nostalgie. De aantrekkingskracht van de
sociaal-democratie, een eeuw lang, lag in de boodschap dat je meer was
dan een werkpaard, de belofte dat je kinderen een beter leven zouden
krijgen dan jij. Conservatieven begrepen die aantrekkingskracht ook en
kwamen met een gezagsgetrouwe variant erop: Bismarck voerde de eerste
sociale wetgeving in om de rooien de wind uit de zeilen te nemen,
Abraham Kuyper richtte een partij, een krant, een omroep en een
universiteit op ten behoeve van de kleine luiden. De naoorlogse
verzorgingsstaat is gebouwd op de coalitie en concurrentie van die twee
partijen.<br />
<br />
Wie wil zien waar dat is misgegaan hoeft maar het centrum van
Amsterdam in te gaan. De trotse maar uitgeknepen mijnwerkers uit <i>The Miners’ Hymns </i>
hadden zich bij een beter leven voor hun kleinkinderen vast iets anders
voorgesteld dan een stel dronken Britse toeristen op een bierfiets.<br />
<br />
<a name='more'></a>De mensen die bij het begin van het proces tegen Wilders stonden te
demonstreren, hadden niks van trotse mijnwerkers in een sjofel zondags
pak. Ze leken meer op de cast van Ettore Scola’s wrange komedie <i>Brutti, Sporchi e Cattivi</i>.
Ze keken kwaad en achterdochtig; je kon zien dat ze niet gezond
leefden. Het gaf niet de indruk dat ze daar stonden om op te komen voor
hun waardigheid of een beter leven voor hun kinderen. Dat is ook niet
wat Wilders ze belooft: die zegt dat zij het volk zijn en gelijk hebben,
omdat ze vinden wat hij zegt.<br />
<br />
Het is makkelijk om neerbuigend te doen
over idioten die op Wilders stemmen, maar ze staan daar wel. Er valt
voor hen bij de sociaal-democraten of de christen-democraten ook niet
zoveel meer te halen.<br />
<br />
Er is in heel West-Europa, vergeleken met de immense ontwikkelingen
van de vorige eeuw, nauwelijks structurele sociale stijging meer. Je
kunt individueel carrière maken, maar dat is in toenemende mate
stuivertje wisselen: niet iedereen kan bovenmodaal verdienen. Onderwijs
en sociale wetgeving, de klassieke wegen naar een beter leven en ter
bescherming van de waardigheid, zijn nu juist bestendigers van de status
quo geworden. Onderwijs is geen middel meer om je als groep te
verheffen, maar om later individueel te concurreren, waarbij de kinderen
van hogeropgeleiden van meet aan op voorsprong staan. De herverdeling
van inkomen is ongeveer constant, maar de verzorgingsstaat doet weinig
voor uitgeknepen TNT-koeriers en schijnzelfstandige bouwvakkers,
McJobbers, ZZP’ers en eeuwige stagiairs. Leg dan aan de ontslagen
V&D- en thuiszorgmedewerkers maar eens uit dat de flexibilisering
van de arbeidsmarkt voor hun eigen bestwil is. Voor de verliezers blijft
er weinig anders over dan je middelvinger opsteken, en dat is dan ook
precies wat de demonstranten bij het Wildersproces doen.<br />
<br />
Wat moet je dan nog, als je sociale politiek wilt bedrijven? Zonder
de belofte van een beter leven blijft het pappen en nathouden,
marchanderen en morrelen. Het is niet alleen een crisis van de
sociaal-democratie, het is een crisis van de democratie in het algemeen,
en op nationaal niveau gaan we die niet oplossen.<br />
<br />
Gelukkig zijn er nog genoeg mensen die wel in de belofte van een
beter leven geloven. Kijk maar naar de vluchtelingen die in een gammel
bootje stappen omdat ze een menswaardig bestaan willen, kijk maar naar
de demonstranten op het Maidan-plein die sluipschutters trotseren. Er is
een groep die zich nog wel als groep opwerkt en emancipeert, en zelfs
in razend tempo: dat zijn de kinderen van immigranten. Hetzelfde geldt
voor Oost-Europa, waar de afgelopen twintig jaar een immense economische
inhaalslag is gemaakt en waar nog het nodige te verheffen valt. Alleen:
dat zijn nou juist degenen door wie het Wildersvolk zich bedreigd
voelt.<br />
<br />
Misschien moeten we toch maar weer het roestige concept van
internationale solidariteit uit de politieke stofhopen halen. Gewoon,
bij wijze van democratisch experiment, omdat het publieke belang niet
ophoudt voorbij Roosendaal of bij de Oder-Neisse-grens. En als we dat
doen, laten we dan beginnen bij de EU. Omdat je beter bij de bestaande
instituties kunt beginnen dan <i>ex nihilo</i>, en omdat de
Europese Commissie nog altijd een van ’s werelds grootste herverdelers
van welvaart is.<br />
<br />
Morgen, woensdag 6 april, is er een referendum waarbij
het Wildersvolk lekker zijn middelvinger op kan steken naar Europa en
waarbij iedereen die door de bankencrisis en de Griekse crisis
teleurgesteld is in de EU hetzelfde kan doen. Als we dat nou eens niet
doen. Al is het maar omdat er mensen voor dat stomme associatieverdrag
gestorven zijn op het Maidan-plein. Of desnoods om onze eigen
waardigheid te redden uit de vieze vingers van GeenStijl.<br />
<br />
En wat moet je dan zeggen tegen de demonstranten bij het
Wildersproces? Drie dingen. Ten eerste: neem eens een voorbeeld aan een
Syriër of aan een Oekraïner. Ten tweede: ja, we snappen jullie
problemen, maar met een opgestoken middelvinger ga je ze niet oplossen.
En ten derde: Geert Wilders geeft niks om jullie. En Thierry Baudet ook
niet.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-27340883643090367292016-03-24T20:26:00.002+01:002016-03-24T20:26:55.841+01:00Johan CruijffVandaag op <a href="http://hardhoofd.com/2016/03/24/in-memoriam-johan-cruijff/" target="_blank">hard/<i>/hoofd.</i></a> Hij is dood.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://2.bp.blogspot.com/-lNcF1B-_LBs/VvQ_EfW2TJI/AAAAAAAADO4/lHILLBKkjGMhMvW6Q2rEMjGxf1Lyf2rTA/s1600/Johan%2BCruijff.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="600" src="https://2.bp.blogspot.com/-lNcF1B-_LBs/VvQ_EfW2TJI/AAAAAAAADO4/lHILLBKkjGMhMvW6Q2rEMjGxf1Lyf2rTA/s640/Johan%2BCruijff.jpg" width="400" /></a></div>
<br />Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-4416085476155588842016-03-15T13:57:00.000+01:002016-03-15T14:03:01.618+01:00Europese Deelstaatverkiezingen<span style="font-size: x-small;">Vandaag in <a href="http://hardhoofd.com/2016/03/15/hardtalk-europese-deelstaatverkiezingen/" target="_blank">hard/</a><i><a href="http://hardhoofd.com/2016/03/15/hardtalk-europese-deelstaatverkiezingen/" target="_blank">/talk</a>,</i> de actualiteitenrubriek van hard/<i>/hoofd</i>. </span><br />
<br />
Uw reporter is in Halle, Saksen-Anhalt en ook daar weten ze niet wat
ze nu van de uitslagen van de deelstaatverkiezingen moeten denken. Is
Merkels vluchtelingenpolitiek nu afgestraft? Ja, omdat de xenofobe
partij Alternative für Deutschland de politieke verhoudingen, nog meer
dan gepeild, op z’n kop heeft gezet. Nee, omdat de grootste winnaars
uiteindelijk Die Grünen zijn, die wonnen in het veel grotere
Baden-Württemberg (10,7 mln. inwoners). En ondertussen regeert de SPD,
ondanks de gruwelijke nederlagen van afgelopen zondag en de voortdurende
leiderschapscrisis, nog steeds in de meeste andere <i>Länder, </i>nadat de CDU daar in eerdere verkiezingen nog veel harder werd afgestraft. Resultaten uit eerdere <i>Landtagswahlen </i>geven geen garantie voor de toekomst.<br />
<br />
Het interessante aan deze verkiezingen is niet wie er de komende
jaren de lakens mag uitdelen in Rijnland-Palts. Het interessante is dat
dit internationaal nieuws is. Net zoals eerder heel Europa de adem
inhield bij een Grieks referendum, en de gemeenteraadsverkiezingen in
Madrid en Barcelona niet alleen in Spanje opzien baarden, zo is nu
Duitse regionale politiek Europese regionale politiek geworden. Over
drie weken komt de karavaan naar Nederland voor een volksraadpleging
over Oekraïne, en het resultaat zal waarschijnlijk een opgestoken
middelvinger zijn. Dit is hoe Europese democratie eruitziet, en dat is
niet altijd leuk.<br />
<br />
Het ontbreekt aan een Europese publieke sfeer, hoorde je afgelopen
jaren regelmatig; onder anderen van eminent filosoof Jürgen Habermas en
minder eminent VVD-europarlementariër Hans van Baalen. En daarom, zei
Habermas, moeten we er een bouwen; of daarom, zei Van Baalen, wordt het
toch niks met de Europese democratie. Die verzuchtingen kunnen met de
wind mee. Er is wel degelijk een Europees debat – over vluchtelingen,
over TTIP, over Griekse schulden. En om nou te zeggen dat de uitkomst
procedureel rechtvaardig of bij plebisciet gelegitimeerd is, nee, maar
wat Frauke Petry of Yanis Varoufakis ook beweren, hun stem wordt wel
degelijk gehoord. Wie droomde van een Europese agora, met twintigtalige
nieuwsplatforms en transnationale culturele projecten, krijgt nu iets
wat meer lijkt op de echte Agora, compleet met intriges en ostracisme.
Pegida-idioten in Maagdenburg zijn ook ons probleem, en heel Europa kan
zich straks gaan ergeren aan Jan Roos.<br />
<br />
Het lijkt allemaal meer op <i>Het Vlot van de Medusa </i>dan op <i>De Vrijheid leidt het volk. </i>Er
hoeft geen project meer te water te worden gelaten, we zitten al op een
vlot en we moeten het maar vertimmeren, midden op zee.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-17654941204194924762016-02-24T13:31:00.000+01:002016-02-24T13:31:31.292+01:00Vervreemdingstheater als radioshow<span style="font-size: x-small;">Deutsches SchauSpielHaus Hamburg: <i>Effi Briest: allerdings mit anderem Text und auch anderer Melodie</i> | Stadssschouwburg Amsterdam, 23 februari</span><br />
<span style="font-size: x-small;">Vandaag in <a href="http://www.theaterkrant.nl/recensie/effi-briest-allerdings-mit-anderem-text-und-auch-anderer-melodie/" target="_blank">Theaterkrant</a></span><br />
<br />
<br />
In 1967 maakte The Who het conceptalbum <i>The Who Sell Out, </i>dat
qua opzet een radio-uitzending imiteert. De nummers worden onderbroken
door zogenaamde commercials en ook de lyrics zijn niet vrij van
ironische sluikreclame. Dat was nog voordat het viertal zich op
rockopera’s stortte.<br />
Stel je nu voor dat een Duits
repertoiretoneelgezelschap, een decennium later, dat concept gejat zou
hebben. Dat ze in een experimentele bui bedacht zouden hebben dat ze
binnen die opzet een soort <i>Dreigroschenoper </i>van een literaire klassieker konden maken, neem bijvoorbeeld Fontane’s <i>Effi Briest, </i>dat
had iedereen immers toch op school moeten lezen. Dat ze hun
hoogburgerlijke hitradioshow zouden hebben opgevoerd in de kostuums en
kapsels van hun tijd, tussen tijdloos lelijke grootoudermeubels en
gordijnen in caravanstijl. En dat ze dat verdomd goed gedaan zouden
hebben. Dan heb je wel een indruk van <i>Effi Briest: allerdings mit anderem Text und auch anderer Melodie </i>van het Deutsches Schauspielhaus Hamburg.<br />
<br />
<a name='more'></a>Het verhaal is kort samengevat: verstandshuwelijk leidt tot overspel,
en overspel leidt tot (zelf)moord en doodslag, begin er dus niet aan.
De maatschappelijk wenselijke echtgenoot, Baron Geert von Innstetten
(Markus John) heeft in dit geval een geföhnd lang kapsel en een
groezelig hawaiishirt aan, al trekt hij daar later een roodbruine
pandjesjas overheen. De dominante moeder, die eigenlijk twintig jaar
geleden zelf met deze droombaron rozenwater had willen trouwen, wordt
verbeeld door een man in een jurk die een hoog stemmetje opzet. Effi
zelf (Ute Hannig) is de enige vrouw die daadwerkelijk door een vrouw
gespeeld wordt, haar korte dubbelrolletje als klunzige studio-assistente
daargelaten, en het maakt de benauwdheid van haar positie tussen vijf
al dan niet vettige mannen uiterst tastbaar.<br />
<br />
Als dat kluchtig klinkt: dat klopt, en wat voor een klucht. Het
spelplezier spat ervan af. Iedere emotie uit het verhaal wordt
uitgelicht met een toepasselijke popsong, en zo horen we de echtgenoot
zijn liefde verklaren met <i>God Only Knows </i>van The Beach Boys, en het fatale duel voorafgaan door <i>The Final Countdown, </i>waarna de stervende minnaar nog even zijn laatste woorden leent van James Brown. Ronduit ingenieus is de opening, waarin <i>Sympathy for the Devil </i>laagje voor laagje door één persoon op dezelfde herhalende tape wordt ingespeeld.<br />
<br />
Het resultaat is publieksvriendelijk, maar daarom niet minder intelligent <i>Verfremdungstheater. </i>Zoals
in de voorstelling verhaal en radio-uitzending door elkaar lopen, zo is
dat op het toneel met huiskamer en opnamestudio; en vanzelfsprekend
wordt het geheel zowel van live als van historisch commentaar voorzien.
De scène waarin Effi en haar minnaar tot elkaar komen wordt met vilein
genoegen ‘Fontane’s beroemde sledescène’ genoemd, en keer op keer wordt
onderstreept dat wij luisteren naar <i>Effi… Briest, </i>het topstation voor softrock en softpop, ‘alleen knallers, geen vullers’ (dit rijmt in het Duits ook niet).<br />
<br />
Er wordt, kortom, flink de draak gestoken met het ‘hoogtepunt en
keerpunt van het poëtisch realisme’, zoals de omroeper en Wikipedia <i>Effi Briest</i> noemen.
Het is dan ook moeilijker om het leed van Effi Briest zo serieus te
nemen als dat van Emma Bovary en Anna Karenina, haar zusters in de
negentiende-eeuwse huwelijkse nood. Daarvoor gebeuren de dingen haar te
veel. Het blijft een intriest verhaal over een jonge vrouw die geen
persoon mag zijn, maar verveelde tienerhuisvrouwen uit de betere standen
dromen tegenwoordig niet meer over besnorde majoors, en rechtlijnige
bedrogen echtgenoten doden hun rivalen niet meer in duels. Ingebed in
Top-2000-hits en Top-2000-emoties komt het <i>Gründerzeit</i>-drama
nog het best tot zijn recht, en werkt tegelijk des te meer op de
lachspieren door het letterlijk te nemen. ‘t Barre Land heeft Duitse
verwanten.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-4255732155065408882016-02-22T11:36:00.000+01:002016-02-22T11:36:32.482+01:00Umberto Eco: mindcandy for the millions<span style="font-size: x-small;">Vandaag op <a href="http://hardhoofd.com/2016/02/22/umberto-eco-mindcandy-for-the-millions/" target="_blank">hard/<i>/hoofd</i></a></span><br />
<span style="font-size: x-small;"><i> </i>
</span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://3.bp.blogspot.com/-sFSc-kNL9ig/VsrjsP8VvKI/AAAAAAAADOA/FYckzYF20Pc/s1600/Umberto%2BEco%2B%2528width%2B600%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="540" src="https://3.bp.blogspot.com/-sFSc-kNL9ig/VsrjsP8VvKI/AAAAAAAADOA/FYckzYF20Pc/s640/Umberto%2BEco%2B%2528width%2B600%2529.jpg" width="400" /></a></div>
<br />
<br />
Op de Biënnale van Venetië, in het Italiaanse paviljoen, was een
video met Umberto Eco te zien. Hij vertelde iets over het verlies van
cultureel geheugen en dat jonge mensen niet meer fatsoenlijk leerden
hoofdrekenen door al die elektronische apparaatjes.<br />
Het Italiaanse paviljoen was al geen hoogtepunt van
vooruitstrevendheid, met teveel gereflecteer op het eigen erfgoed, maar
deze oude-oligarchenpraat was werkelijk erg. Het werd tijd, mopperde ik
terug, dat Umberto Eco eens dood ging.<br />
<br />
Nu is hij dood – en dat is, vanzelfsprekend, een immens verlies. Eco,
die lang voordat hij een onwaarschijnlijke bestsellerauteur werd
academisch carrière maakte met het bestuderen van culturele
tekensystemen, was zelf een cultureel icoon geworden.<br />
Hij was het uitvergrote archetype van de Italiaanse intellectueel met
zijn ietwat groezelige baard, bril, eeuwige peuk, Borsalino-hoed en de
liederlijke gewoonte om met zijn studenten tot laat te disputeren in
Bolognese <i>osteria</i>’s. Zoals Château Disneyland de doorgefokte
versie is van Slot Neuschwanstein, zo was Eco de overtreffende trap van
Europees cultuurgoed: een man die vijf levende en twee dode talen sprak
en alom wordt geprezen om zijn wellevendheid. In een interview ergens
aan het begin van deze eeuw vertelde hij dat hij, met 100.000 boeken in
zijn ene huis, ‘een kleine handbibliotheek’ van 30.000 in het tweede en
nog 5.000 in het derde, de dubbele exemplaren aan het weggeven was aan
de gevangenis. Zelf schreef hij er ook een paar dozijn.<br />
<br />
<a name='more'></a>Eco’s stokpaardje is: hoe tekensystemen op hol slaan. Ergens aan het eind van <i>De Naam van de Roos </i>verzucht
de hoofdpersoon, een soort Sherlock Holmes in monnikspij: ‘er was geen
plan, en ik heb het verkeerd ontdekt’. Terwijl zijn romans bol staan van
gecontroleerd uit de hand lopende eruditie, bestudeerde hij zelf met
graagte de semiotische structuur van Donald Duck. Nadat hij in zijn
gortdroge <i>Inleiding in de Semiotiek </i>had uitgelegd hoe je op eigenlijk elk cultuurverschijnsel zo’n formele analyse kon loslaten, betoogde hij in <i>Kant en het Vogelbekdier </i>dat
elke opdeling in categorieën zijn eigen uitzonderingen creëert. Met
deze uitgangspunten vulde hij zeven romans, waarvan het succes
waarschijnlijk het nodige te maken heeft met de hoeveelheid feitjes,
ideeën en citaten die hij erin stopte. <i>Mindcandy for the millions.</i><br />
<br />
Niemand gaat die positie overnemen. Wat Eco zo geloofwaardig maakte
in zijn rol was de afwezigheid van cynisme. Hij ontrafelde het denkraam
van taxichauffeurs uit oprechte intellectuele interesse, niet uit
postmoderne koketterie, en hij stortte werelden van scholastische
filosofie over zijn lezers uit omdat die voor hem zo vertrouwd waren als
de avondkrant. In de week van zijn overlijden barstte een mediarel uit
toen Italiaanse onderzoekers in den vreemde hun beklag deden over het
gebrek aan perspectieven en het vermolmde, corrupte bestel in Italië
zelf, nadat de minister hun successen bij grote Europese aanvraagrondes
had <a href="http://mareonline.nl/archive/2016/02/17/he-minister-niet-zo-opscheppen" target="_blank">geclaimd</a> als ‘Italiaanse successen’. Wie nu nog met een intellectueel bevlogen Italiaan in een <i>enoteca</i> wil zitten kan dat beter in Amsterdam doen.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-44000181089886439792016-01-12T13:47:00.000+01:002016-01-12T13:47:22.873+01:00David Bowie<span style="font-size: x-small;">Vandaag op <a href="http://hardhoofd.com/2016/01/12/dag-bowie/" target="_blank">hard/<i>/hoofd</i></a></span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-84sdxvSrtc8/VpT1a7U49LI/AAAAAAAADNY/ik6RFs0wXOo/s1600/David%2BBowie%2B%2528width%2B540%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="615" src="http://2.bp.blogspot.com/-84sdxvSrtc8/VpT1a7U49LI/AAAAAAAADNY/ik6RFs0wXOo/s640/David%2BBowie%2B%2528width%2B540%2529.jpg" width="400" /></a></div>
Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-11397285315792085702016-01-11T23:39:00.000+01:002016-01-11T23:39:00.238+01:00Pierre Boulez<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-HdZd2kFQRIk/VpQu23dCftI/AAAAAAAADMw/ranNyGiSbDQ/s1600/Pierre%2BBoulez.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="590" src="http://3.bp.blogspot.com/-HdZd2kFQRIk/VpQu23dCftI/AAAAAAAADMw/ranNyGiSbDQ/s640/Pierre%2BBoulez.jpg" width="400" /></a></div>
<br />Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-78641714541169783082015-12-27T14:50:00.000+01:002015-12-27T14:50:21.323+01:00Die lange Treppe nach oben (und mehr)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-QgF6jkxEIZ4/Vn_ro4dAgCI/AAAAAAAADMM/qY0DaBgUJwE/s1600/Die%2Blange%2BTreppe%2Bnach%2Boben%2B%2528small%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="600" src="http://1.bp.blogspot.com/-QgF6jkxEIZ4/Vn_ro4dAgCI/AAAAAAAADMM/qY0DaBgUJwE/s640/Die%2Blange%2BTreppe%2Bnach%2Boben%2B%2528small%2529.jpg" width="400" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-zPPGlA4crkI/Vn_rrK9YHCI/AAAAAAAADMU/H94Cne5aBjU/s1600/Ik%2Bdenk%2Bmijn%2Bgedachten%2Been%2Bvoor%2Been%2B%2528small%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="500" src="http://2.bp.blogspot.com/-zPPGlA4crkI/Vn_rrK9YHCI/AAAAAAAADMU/H94Cne5aBjU/s640/Ik%2Bdenk%2Bmijn%2Bgedachten%2Been%2Bvoor%2Been%2B%2528small%2529.jpg" width="400" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-42127697102288121902015-12-27T12:29:00.000+01:002015-12-27T12:29:16.264+01:00Sublieme ervaringen in 2015<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-ncRAZOQTlBg/Vn_GyyVyR2I/AAAAAAAADL8/pgi0zCBm0Lc/s1600/Verlicht%2Bons.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="398" src="http://1.bp.blogspot.com/-ncRAZOQTlBg/Vn_GyyVyR2I/AAAAAAAADL8/pgi0zCBm0Lc/s400/Verlicht%2Bons.jpg" width="400" /></a></div>
<br />
In 2015 hield ik op facebook mijn aan kunst gerelateerde sublieme ervaringen bij. Hier is het eindlijstje. Ik
verwacht dat er geen meer bij komen, hoewel er nog wel boeiende dingen
te zien schijnen te zijn in Marres, Maastricht en SM Den Bosch.<br />
<br />
In chronologische volgorde:<br />
<ol>
<li> <a href="http://www.serpentinegalleries.org/exhibitions-events/julio-le-parc" target="_blank">Julio Le Parc</a> in Serpentine Sackler Gallery, London</li>
<li><a href="http://www.museumdefundatie.nl/621-In_Search_of_Meaning.html" target="_blank">In search of meaning - Mensbeelden in globaal perspectief</a> in De Fundatie, Zwolle</li>
<li>John Cage, <a href="http://splendoramsterdam.com/ledenconcert-gerard-bouwhuis/" target="_blank">Sonatas and Interludes</a> door Gerard Bouwhuis in Splendor, Amsterdam</li>
<li><a href="http://www.gonzocircus.com/maerzmusik-2015-voor-geopend-verklaard/" target="_blank">Liquid Room</a> door Ictus Ensemble / Ensemble Mosaik bij MaerzMusik 2015, Berlin</li>
<li><a href="http://www.berlinerfestspiele.de/en/aktuell/festivals/maerzmusik/archiv_mm/archiv_mm15/mm15_programm/mm15_veranstaltungsdetail_115033.php" target="_blank">Énumerations</a> van Georges Aperghis / A.T.E.M., vertoond bij Maerzmusik 2015</li>
<li><a href="http://www.die-narbe.de/" target="_blank">Narbe Berlin</a> door Burkhard von Harder en FM Einheit bij <a href="http://www.gonzocircus.com/het-lange-nu-ter-afscheid/" target="_blank">The Long Now</a>, de afsluiting van MaerzMusik 2015</li>
<li><a href="http://www.kw-berlin.de/de/exhibitions/counting_in_eight_moving_by_color_459" target="_blank">Channa Horwitz</a> in Kunst-Werke, Berlin</li>
<li><a href="http://www.bogcollectie.com/one/" target="_blank">One</a> door Lisa Verbelen in De Brakke Grond, Amsterdam én Openluchttheater Amsterdamse Bos</li>
<li><a href="http://www.jennifertownley.com/" target="_blank">Jennifer Townley</a> in Kunstliefde, Utrecht</li>
<li>Michel Gondry, <a href="https://www.youtube.com/watch?v=d9c4xJEP6eI" target="_blank">Is the man who is tall happy?</a>, vertoond in De Balie, Amsterdam</li>
<li>Citadels: Common Structures van Matthijs Munnik bij <a href="http://centraalmuseum.nl/bezoeken/tentoonstellingen/lekker-licht/" target="_blank">Lekker Licht</a>,
Centraal Museum Utrecht (en eerder ook zijn bijdragen aan ArtScience 25
jaar en Rijksakademie Open) </li>
</ol>
Het criterium voor 'subliem' is dat
ik er bij begin te hijgen/huilen/dansen of op andere manieren mijn
zelfbeheersing verlies. 2. en 5. zijn twijfelgevallen omdat In Search
of Meaning in retrospect een goede, maar niet uitzonderlijk goede
tentoonstelling was en omdat het <a href="http://www.gonzocircus.com/hoe-radicaal-is-georges-aperghis-nog/" target="_blank">Aperghis-retrospectief</a> bij Maerzmusik
verder eigenlijk vies tegenviel, vooral het meer recente werk.<br />
<br />
<a name='more'></a>Dan zijn er nog een aantal tentoonstellingen/concerten die niet aan dit
strenge criterium voldoen, maar toch zeker niet in het eindlijstje mogen
ontbreken:<br />
<ul>
<li> ZERO in Martin-Gropius-Bau, Berlin en Stedelijk Museum, Amsterdam </li>
<li>William Kentridge, More sweetly play the dance in EYE, Amsterdam</li>
<li>Anna Mikhailova, The Ultimate Project in Orgelpark, Amsterdam </li>
<li>Op de Biënnale van Venetië: punten voor de paviljoens van Noorwegen,
Hongarije, Tuvalu en Singapore, de schrootdraken van Xu Bing, de
tekeningen van Olga Chernysheva, de kogels door een blok gel van The
Propeller Group, en ...The Rest is Smoke van Helen Small in het 'Welshe'
Paviljoen. <br />Dubbele punten voor de wonderdozen van Ricardo Brey.</li>
</ul>
Het leukste wat ik dit jaar gedaan heb op artistiek gebied, het aan
elkaar praten van het concert DUO's van Monoták en de
Freudografie-tekenperformance bij EYE, kan ik natuurlijk niet in dit
lijstje opnemen maar ook niet ongenoemd laten.<br />
<br />
De verdeling is 5 x
beeldende kunst (waarvan 3 x optisch/kinetisch), 4 x muziek, 1 x theater (met muzikale inslag) en 2 x
film (waarvan 1 muziekfilm). Treurig is dat ik slechts 3 van deze 11 gerecenseerd heb.<br />
<br />
Verder stel ik vast dat een significant verschil in levensgeluk geen
verschil maakt voor het aantal sublieme ervaringen, en dat ik
terugrekenend naar 2014 op een vergelijkbaar aantal uitkom. Ik hou mijn
buitengewoon opgewekte staat van de afgelopen maanden graag nog een
tijdje aan om dit verder te onderzoeken.<br />
<br />
Slotsom: Matthijs Munnik is de artistieke eindbaas van 2015.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-29734281000467677742015-12-12T23:38:00.002+01:002015-12-12T23:38:29.308+01:00Metamuziektheater<span style="font-size: x-small;">Veenfabriek,<i> RAARRR</i></span><br />
<span style="font-size: x-small;">Theater ins Blau, Leiden, 11 december</span><br />
<span style="font-size: x-small;">Vandaag op <a href="http://www.theaterkrant.nl/recensie/raarrr/" target="_blank">Theaterkrant</a></span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-dCxKdg83v6c/VmyhNnZ5YsI/AAAAAAAADLo/UpQi9ex-78E/s1600/Raarrr_Veenfabriek-468x468.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="400" src="http://3.bp.blogspot.com/-dCxKdg83v6c/VmyhNnZ5YsI/AAAAAAAADLo/UpQi9ex-78E/s400/Raarrr_Veenfabriek-468x468.jpg" width="400" /></a></div>
‘Willen jullie het totale amusement,’ vraagt acteur Joep van der Geest aan het publiek tegen het einde van <i>RAARRR. </i>Ook zonder de verwijzing naar Goebbels is het eerder bedoeld als dreigement dan als aanbod.<br />
<br />
<i>RAARRR </i>is een voorstelling, of eigenlijk een
lecture-performance van de Veenfabriek die het hermetische imago van de
hedendaagse muziek aan de kaak stelt. De tegenstelling tussen snobisme
en simpel vermaak, wil Joep van der Geest maar zeggen, is een vals
dilemma. Dat is een pakkie-an voor de Veenfabriek, die al tien jaar
letterlijk de boer op gaat met genre-overschrijdend muziektheater dat ze
onder andere opvoeren in loodsen, stallen, autosloperijen en
bloemenveilingen. Voor hun doen is <i>RAARRR, </i>een Kammerspiel met vijf acteurs/musici, nog tamelijk ingetogen.<br />
<br />
<a name='more'></a>Is het anno 2015 nog nodig het hermetische imago van de hedendaagse
muziek aan de kaak te stellen? Er zijn verdomd weinig jonge componisten
die niet in een bandje spelen of gespeeld hebben, en de
nieuwe-muziekgezelschappen die de afgelopen vijftien jaar zijn opgericht
zijn geen ensembles meer maar band-achtige formaties of DIY
makerscollectieven. Nou moet je wel in de nieuwe muziek zitten om dat te
weten, dus een beetje missiewerk om de leken uit te leggen dat nieuwe
muziek niet per se zo moeilijk is kan geen kwaad. Op YouTube staat een <a href="https://www.youtube.com/watch?v=aK-MH5aGoc0" target="_blank">filmpje</a>
waarop Joep de buurt uitnodigt om te komen luisteren. Je kunt de
Veenfabriek in het algemeen moeilijk preken voor eigen parochie
verwijten, maar ik heb toch de indruk dat de meeste toehoorders bij <i>RAARRR </i>niet meer overtuigd hoefden te worden.<br />
<br />
Centraal in de voorstelling staat een stuk dat maar niet uitgevoerd wordt. <i>I walk into the electric pulse </i>heet
het, van Lam Lai uit Hongkong, zoals we herhaaldelijk op
demonstratieborden kunnen lezen. Wat er zogenaamd mis gaat is dat het
stuk steeds onderbroken wordt omdat iemand iets wil uitleggen, waarna
iemand anders woest van het toneel af beent. Violiste Milena Haverkamp
houdt met een uitgestreken tandpastaglimlach een betoog vol
modernistische clichés: de muziek moet niet nastreven de werkelijkheid
op te roepen of te imiteren, want dan krijg je programmamuziek, maar in
plaats daarvan moet ze streven naar zuivere abstractie, want daarin
liggen zoveel meer mogelijkheden.<br />
Actrice Niki Verkaar interrumpeert
haar pesterig met John Cage-achtige vragen. Is een bus die langsrijdt
ook muziek? Is een bus die langs een fabriek rijdt meer muziek dan een
bus die langs een muziekschool rijdt? En als we nu buiten een bus
voorbij horen rijden, is dat dan ook deel van het stuk?
Tandpastaglimlachende stilte. Lam Lai vertelt iets in het Chinees,
waarvan we niet weten of Haverkamp het wel goed vertaalt. En ze schrijft
iets met karakters, wat onvertaald blijft: letterlijk een
onbegrijpelijk statement.<br />
<br />
<i>RAARRR </i>is, kortom, nogal meta, op een manier die het midden
houdt tussen muziektheorie en vervreemdingstheater. Als Van der
Geest aan zijn lange monoloog over Edgar Varèse en georganiseerd geluid
begint, hebben we nog maar een derde van <i>I walk into the electric pulse </i>gehoord.
Dat blijkt uiteindelijk, als iedereen zijn zegje heeft gedaan, een
prima stuk, helemaal niet zo ‘raarrrr’ naar hedendaagse maatstaven:
viool en cello, een opengewerkt toetsinstrument, een elektrische gitaar
als percussie-instrument, een menselijke beatbox, wat elektronica en aan
het eind een stukje striptease. <i>Nuda veritas! </i>Dat laatste heb ik nog niet meegemaakt in het Muziekgebouw aan ’t IJ.<br />
<br />
Het jammere van dit metamuziektheater is dat het een parade van in
het ironische getrokken posities blijft, geen urgent statement en ook
geen confrontatie van verschillende opvattingen. Dan kun je stoer ‘fuck
het hermetische imago van moderne muziek’ op je flyer zetten, maar de
conclusie blijft dan toch: ja maar ja maar, enerzijds anderzijds. <i>RAARRR </i> lijdt daarmee aan dezelfde tekortkomingen als eerder deze week <i><a href="http://www.theaterkrant.nl/recensie/eichmann/" target="_blank">Eichmann: een opera over de vrije wil</a>, </i>en eerder dit seizoen <i><a href="http://www.theaterkrant.nl/recensie/bam-kunst-is-geen-kast/" target="_blank">BAM – kunst is geen kast</a>. </i>Alweer een mozaïek, alweer een parade.<br />
<br />
Het valt ook niet mee om nog een statement over nieuwe muziek te
maken; toen Cornelis de Bondt zichzelf drie jaar geleden als componist
ophief (of nee, toch niet, of zo) haalde iedereen daar zijn schouders
over op. Maar nu zo’n beetje elke componist die geen boeddhist of
wiskundige is een variant van eclecticisme aanhangt, en discussies over
de staat van de nieuwe muziek vooral gaan over hoe we meer publiek
kunnen trekken zonder onszelf te verloochenen, had dat ‘fuck’ wel wat
nadrukkelijker in de voorstelling mogen terugkomen.Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-26083968633866423152015-11-29T11:02:00.002+01:002015-11-29T11:02:58.386+01:00Paper Machines<b>The Systems, Maps, Chronometers, and Apparatuses of Johann Christoph Gatterer </b><br />
<span style="font-size: x-small;">Deze week op <a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/" target="_blank"><i>Shells and Pebbles</i></a></span> <br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-fmCNbBeuTqk/VlrK62H_MPI/AAAAAAAADLE/UjNPQt9mG0g/s1600/Johann_Christoph_Gatterer_portrait.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-fmCNbBeuTqk/VlrK62H_MPI/AAAAAAAADLE/UjNPQt9mG0g/s1600/Johann_Christoph_Gatterer_portrait.jpg" /></a></div>
Johann Christoph Gatterer was a data gatherer. As a professor
of history in Göttingen, from 1759 until his death forty years later,
he compiled collections of medieval manuscripts, coins, heraldic tables,
maps, and even weather reports. He did not only collect them: he also
transformed his hoard into manuals for studying heraldry and medieval
charters, drew up elaborate multicoloured charts and diagrams, and made
highly acclaimed historical maps. He claimed that he arranged his data
as strictly as Linnaeus had ordered the world of plants and animals. On
top of that, he wrote some seven outlines of Universal History, that is,
chronologies from Creation to the present. Although he had a rival in
his colleague Schlözer, who collected more politically relevant
contemporary data, and although he never wrote a compendium as large as
the Benedictine <i>Nouveau Traité de Diplomatique, </i>he was arguably the biggest historical data collector of his time.<br />
<br />
Much of that data collection was directly related to his teaching. The <i>Gatterer-Apparat </i>of
medieval charters and transcripts was used to teach his students how to
read and distinguish different types of medieval writing
(‘diplomatics’), and the <i>Apparat </i>even expanded through their
copying exercises. His historical maps were only available for his
students, assuring him a double income from fees and sales, with the
unfortunate side-effect that most maps are now lost. Fifty years before
Ranke, he set up a historical seminar and even founded a Historical
Institute, complete with its own largely one-man journal for reviews and
miscellanea. In short, he did more than anyone else in the 18<sup>th</sup> century to turn history into a science.<br />
<br />
<a name='more'></a><b> </b><br />
<b>The German Livius</b><br />
<br />
And yet there is something tragic about Gatterer. While Voltaire and
Raynal in France, and Hume, Robertson, and Gibbon in Britain became
public figures and made huge amounts of money with their magna opera,
Gatterer believed that he would emerge as ‘the German Livius’ by
compiling data and forcing it into a systematic grid. But his idea of
what history as a rigid science should be was quite different from what
Ranke and Niebuhr, in the decades after his death, thought and made of
it. So while they were canonized as the founders of modern
historiography, and Ranke in particular as the arch-father of archive
research, Gatterer became a curiosum for specialists in late early
modern scholarship.<br />
<br />
One should not imagine Gatterer like an embittered old man: he was at
the centre of the German-speaking learned world, and his students
became the next generation of specialists in the <i>Hilfswissenschaften. </i>But
his inveterate data-collecting begs explanation. Apparently, it was
never his intention to write a historical monograph; hardly any were
written in German in his time. But why would someone write seven
outlines of Universal History instead? And why did neither Gatterer nor
Schlözer, who knew how important economic factors were, and who had the
data, never attempt a historical analysis of economic systems?<br />
<br />
Gatterer is the subject of a recent monograph by Martin Gierl, <i>Geschichte als präzisierte Wissenschaft: Johann Christoph Gatterer und die Historiographie des 18. </i><i>Jahrhunderts im ganzen Umfang </i>(Stuttgart:
frommann-holzboog 2012). At 458 pages and a forbidding price tag of €
148, it is not likely to find many readers – somehow, the book seems to
mirror what it describes. Still, his book is the most telling portrait
we have of a late Enlightenment scholar’s ideals and practices. Where
authors of similar monographs – Brockliss in <i>Calvet’s Web, </i>Gossman on La Curne de Saint-Palaye’s medievalism, and Pocock in his recently finished six-volume study on Gibbon<a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_edn1" name="_ednref1">[1]</a>
– have focused more on network analysis and historical context, with
Gierl we get the book dust blown right into our face. And thus, in
showing how history, in the past, was something <i>different, </i>he not merely gives us a glimpse of the past as a foreign country, he also shows us at length <i>how</i> exactly they did things differently there.<br />
<br />
<br />
<b>Gatterer’s Chronometer</b><br />
<br />
One outstanding way to see Gatterer at work is in the ‘Chronometer’, a
paper tool for establishing the age and authenticity of medieval
charters. Gatterer presents it at the end of his <i>Praktische Diplomatik, </i>the
last of several dozen manuals he wrote, published in the year of his
death. The procedure is simple. In the left-hand box, you fill in, row
below row, all the characteristics of a medieval text: what kind of
letters, abbreviations, initials, seal, paper, signature etc. Next you
divide up the right-hand box into columns, one for each century, and for
each characteristic, you tick the centuries in which this occurs. Now
if there is a continuous line from top to bottom, then you know (or at
least will have narrowed down) the approximate date of the document; if
there isn’t, then it contains anachronisms, hence it must be false.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-ufii8Y3PdB4/VlrKrAM2agI/AAAAAAAADK8/kJ1Qk9CPHFk/s1600/Gatterer%2BChronometer%2B%2528Praktische%2BDiplomatik%2Btab%2BX%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="http://3.bp.blogspot.com/-ufii8Y3PdB4/VlrKrAM2agI/AAAAAAAADK8/kJ1Qk9CPHFk/s320/Gatterer%2BChronometer%2B%2528Praktische%2BDiplomatik%2Btab%2BX%2529.jpg" width="250" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-size: x-small;">Gatterer, <i>Praktische Diplomatik</i> (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1799), tab. X </span></td></tr>
</tbody></table>
<br />
<br />
As a scholarly instrument, the Chronometer is unwieldy. No practicing
historian would go through the trouble of running down the entire list
when a few salient features would serve to ascertain or falsify the date
on the document. Indeed, when Gatterer applies it to the Peutinger Map,
he selects just those three features that prove it is from the 13<sup>th</sup>
century. In its full version, the Chronometer can better be thought of
as a didactic tool: for in training your students how to detect these
salient features, such a long-winded procedure makes sense. Moreover,
the Chronometer is one of the best illustrations of Gatterer’s idea of
history as a rigid science. It does not entirely bracket out the
scholar’s expert judgement – you still need that to identify Carolingian
minuscles or Tironian notes – but it makes that judgement scrutable by
subjecting it to a repetitive, mechanical exercise. It shows at once the
link between Gatterer’s own research practice and his teaching, and the
gap between ideal and practice – an ideal image of a perfectly lucid
way of ascertaining or falsifying, and the messy reality in which we
still don’t know how many medieval charters are false. Overly
systematic, overly complete, and overly demanding, but still with always
an eye on the didactic, the Chronometer is Gatterer in a nutshell.<br />
<br />
<br />
<b>Linnaeismus Graphicus?</b><br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-rj_JpR1q7NE/VlrJnwMeZPI/AAAAAAAADKs/KBB8BXsgGcw/s1600/Nouveau%2BTrait%25C3%25A9%2Bde%2BDiplomatique%2BVol%2BII%2Bp%2B337%2Bpl%2BXXII.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="180" src="http://1.bp.blogspot.com/-rj_JpR1q7NE/VlrJnwMeZPI/AAAAAAAADKs/KBB8BXsgGcw/s400/Nouveau%2BTrait%25C3%25A9%2Bde%2BDiplomatique%2BVol%2BII%2Bp%2B337%2Bpl%2BXXII.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-size: x-small;">C.-F. Toustain and R.-P. Tassin, <i>Nouveau Traité de Diplomatique</i> (Paris : Desprez 1750-65), Vol. II pl. 22 p. 337 </span></td></tr>
</tbody></table>
<br />
For all his inveterate data-collecting, being systematic mattered
more to Gatterer than being complete. He both revered and severely
criticized the <i>Nouveau Traité de Diplomatique </i>(1750-65), the
most encompassing compendium on the study of medieval charters
(‘diplomas’) ever written, which completely overwhelmed its readers with
a 3500-page inventory of medieval letter types, seals, signatures <i>et al. </i>For his <i>Apparat, </i>Gatterer
literally cut up and re-arranged reproductions from his own copy – a
forbiddingly expensive work in six folio volumes with a hundred plates
and many smaller engravings. Gatterer preferred to boil it down to handy
octavo manuals of <i>praktische </i>and <i>theoretische Diplomatik.</i><br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-s7sJTIyUonU/VlrJ3oAfSlI/AAAAAAAADK0/4zrdwhuHVL0/s1600/Gatterer%2BPraktische%2BDiplomatik%2Bp%2B4.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="http://1.bp.blogspot.com/-s7sJTIyUonU/VlrJ3oAfSlI/AAAAAAAADK0/4zrdwhuHVL0/s400/Gatterer%2BPraktische%2BDiplomatik%2Bp%2B4.jpg" width="245" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-size: x-small;">Gatterer, <i>Praktische Diplomatik</i>, p. 4
</span></td></tr>
</tbody></table>
The <i>Nouveau Traité </i>is itself a revised and expanded version of Dom Mabillon’s <i>De Re Diplomatica </i>(1681),
and thus, it is rooted in a century-old controversy between
Benedictines and Jesuits. For the Benedictine compilers of the <i>Nouveau Traité, </i>it
was still an issue to defend the authenticity of medieval charters (and
the corresponding claims, privileges and possessions) against the
skepticism of 17<sup>th</sup>-century Jesuit authors like Jean Hardouin
and Daniel Papenbrouck. Gatterer assumed a middle stance, emphasizing
the vested interest behind both positions: the Jesuits exaggerated, but
“Ketzer irren nicht überall”.<a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_edn2" name="_ednref2">[2]</a><br />
<br />
Martin Gierl makes a lot of Gatterer’s ideal of a taxonomic ordering, his <i>Linnaeismus Graphicus. </i>That
ideal, too, is most evident in his diplomatics: Gatterer traces the
genealogy of different letter styles in various ‘series’ and ‘genera’,
just like Linnaeus had divided natural history into hierarchical <i>genera, phylae, </i>and <i>species. </i>Gatterer’s
colleague Christian Büttner, who had shared a room with Linnaeus in
Leiden, even did the same for all the world’s alphabets.<a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_edn3" name="_ednref3">[3]</a> Still, all these are <i>evolving</i>
letter types – and therefore different from Linnaeus’ static species.
So even in this restricted domain, the analogy is far from perfect. In
his <i>Praktische Diplomatik, </i>Gatterer even blames the <i>Nouveau Traité </i>of
arranging its material in a ‘Linnaeic’ way, rather than genealogically –
that is, filling tables with all occurring variations rather than
selecting basic types. Does this show that Gatterer was inconsistent,
that he lost faith in <i>Linnaeismus </i>towards the end, or that it
never ran that deep? Arguably, for Gatterer, ‘Linnaeus’ always stood for
a high point in organization and taxonomy rather than a ‘deep
structure’ to his own data collections.<br />
<br />
<b>A history not written</b><br />
<br />
In the 1770s, Gatterer fought out an ugly rivalry with his former
pupil August Schlözer. Schlözer laid as much if not more emphasis upon
the virtue of being systematic – <i>System statt Aggregat </i>was the slogan he repeated five times over in his <i>Vorstellung seiner Universalhistorie </i>(1772). But his system was built of different bricks. In the <i>Vorstellung, </i>Schlözer
argues for ‘poorer, richer, and more useful’ history. ‘Poorer’ because
it leaves out “I. Kritik II. Raisonnemens III. Chronologie IV. Reihen
von Königen V. Kleinigkeiten”,<a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_edn4" name="_ednref4">[4]</a> ‘richer’ because it includes the whole world, and combines “Stats-, Handels-, Religions-, Kunst- und Gelehrtengeschichte”,<a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_edn5" name="_ednref5">[5]</a>
and ‘more useful’ because it is both comprehensive, encyclopedic, and
cosmopolitan. Partly this was also Gatterer’s agenda, partly it
purported to be what Gatterer’s universal history was not. To support
this, Schlözer filled his own one-man journal – <i>A.L. Schlözer’s Briefwechsel meist historischen und politichen Inhalts </i>– with economic and demographic data.<br />
<br />
The struggle between Gatterer and Schlözer ended in stalemate, and it
is the end of Gierl’s book. Just like his rival, Schlözer wrote
handbooks and overviews rather than historical works in the grand style.
There is a banal explanation for this. The German lands did not have
the kind of reading public, cultural centres, and patronage that created
space for such works; so German scholars clustered at universities and
wrote textbooks. Also, given Gatterer’s and Schlözer’s standards, it is
hard to see how they could have done otherwise: how could any sustained
historical narrative have been more than mere <i>Aggregat </i>for them? However, the case of Gatterer and Schlözer also points to a larger problem in 18<sup>th</sup>
century historiography: the failure to integrate statistics in
historical arguments. It is not for lack of data, or for lack of
awareness of economic-demographic factors. So couldn’t someone else have
done it instead?<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/-LLvHnpafPuE/VlrLZPc66cI/AAAAAAAADLM/MT8MC3k1yGI/s1600/frontispiece-histddind.png" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="321" src="http://2.bp.blogspot.com/-LLvHnpafPuE/VlrLZPc66cI/AAAAAAAADLM/MT8MC3k1yGI/s400/frontispiece-histddind.png" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">G.-T. Raynal, <i>Histoire des deux Indes</i> (Genève: Pellet 1780), Vol. VIII; engraving by J.-M. Moreau le Jeune</td></tr>
</tbody></table>
<br />
In the same decade that Gatterer and Schlözer clashed, Abbé Raynal brought out successive editions of his (and Diderot’s)<i> Histoire des deux Indes</i>.<a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_edn6" name="_ednref6">[6]</a>
It contains both data on the size of colonial investments and the slave
trade, and a moral argument against colonial repression and slavery.
Yet even when Raynal claimed that slavery was not even economically
profitable – free people will work harder – he did not use his data in
support of that claim. Why not? Siep Stuurman’s explanation is that
Raynal wrote in a rhetorical mode: he didn’t pursue one strict line of
inference, but accumulated arguments one upon the other. One could add
that ‘Raynal’ was not always the same author: the <i>Histoire des deux Indes</i>
was at times almost a cut-and-paste job. The case is different from
that of Gatterer and Schlözer: Raynal fails to make full use of his
statistics for lack of systematics, while they rather suffer from an
excess of it. But the conspicuous absence is the same.
<br />
<br />
Is there a dog that did not bark here? That, maybe, is stuff for another essay.<br />
<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;"><a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_ednref1" name="_edn1">[1]</a> Laurence Brockliss, <i>Calvet’s Web: Enlightenment and the Republic of Letters in Eighteenth-century France </i>(Oxford: Oxford UP 2002); Lionel Gossmann, <i>Medievalism and the Ideologies of the Enlightenment: The World and Work of La Curne de Sainte-Palaye </i>(Baltimore: Johns Hopkins UP 1968); J.G.A. Pocock, <i>Barbarism and Religion </i>(6 vols., Cambridge: Cambridge UP 1999-2015)</span><br />
<span style="font-size: x-small;"><a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_ednref2" name="_edn2">[2]</a> Gatterer, review of <i>Nouveau Traité de Diplomatique, Allgemeine historische Bibliothek </i>Bd. 1 (1767), pp. 161-212; p. 170</span><br />
<span style="font-size: x-small;"><a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_ednref3" name="_edn3">[3]</a> Büttner, <i>Vergleichungs-Tafeln der Schriftarten verschiedener Völker in denen vergangenen und gegenwärtigen Zeiten </i>(Göttingen/Gotha: Dieterich 1771)</span><br />
<span style="font-size: x-small;"><a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_ednref4" name="_edn4">[4]</a> Schlözer, <i>Vorstellung seiner Universalhistorie </i>(Göttingen/Gotha: Dieterich 1772), pp. 25-8. ‘Kritik’ and ‘Raisonnemens’ refers to antiquarian erudition and the style of the <i>philosophes, </i>respectively.</span><br />
<span style="font-size: x-small;"><a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_ednref5" name="_edn5">[5]</a> Ibid, p. 29</span><br />
<span style="font-size: x-small;"><a href="http://www.shellsandpebbles.com/2015/11/25/paper-machines-the-systems-maps-chronometers-and-apparatuses-of-johann-christoph-gatterer/#_ednref6" name="_edn6">[6]</a> Guillaume-Thomas Raynal [and Denis Diderot, and others], <i>Histoire philosophique et politique des établissemens & du commerce des Européens dans les deux Indes </i><i>(6 vols., Amsterdam: s.n. 1770-74; 7+4 vols., Amsterdam/Maastricht: Dufour et al. 1773-81; 5 vols., Genève: Pellet 1780). </i>For the mixed authorship of the Histoire des deux Indes, see Michèle Duchet,<i> Diderot et l’Histoire des deux Indes : ou, L’écriture fragmentaire </i>(Paris: Nizet 1978).</span>Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-34349225341786431702015-11-21T14:29:00.002+01:002015-11-21T14:29:28.334+01:00Fort Europa<span style="font-size: x-small;">Vandaag in <a href="http://www.waterstof-ezine.nl/redactioneel-3/" target="_blank">Waterstof</a></span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-vC6nHLJmaWM/VlBxd9YJNgI/AAAAAAAADKY/bd4LovEo1vI/s1600/Fort%2BEuropa%2B%2528verkleind%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="560" src="http://3.bp.blogspot.com/-vC6nHLJmaWM/VlBxd9YJNgI/AAAAAAAADKY/bd4LovEo1vI/s640/Fort%2BEuropa%2B%2528verkleind%2529.jpg" width="400" /></a></div>
<br />Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-60228394142146554042015-11-20T18:01:00.000+01:002015-11-20T18:01:10.662+01:00De Riten van Anus<span style="font-size: x-small;">Bovenste in satirisch tijdschrift <i>Anus </i>#2; lancering morgen in <a href="http://kyasartsalon.com/" target="_blank">Kyas Art Salon</a></span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-K9-zrI4wZSM/Vk9RDGycQeI/AAAAAAAADKA/ZQNHks5SHXc/s1600/Riten%2Bvan%2BAnus%2B2.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="348" src="http://1.bp.blogspot.com/-K9-zrI4wZSM/Vk9RDGycQeI/AAAAAAAADKA/ZQNHks5SHXc/s400/Riten%2Bvan%2BAnus%2B2.jpg" width="400" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-qyR-z_AjJjw/Vk9RFOEpZrI/AAAAAAAADKI/oHn5NROU0YI/s1600/Riten%2Bvan%2BAnus%2B1.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="560" src="http://2.bp.blogspot.com/-qyR-z_AjJjw/Vk9RFOEpZrI/AAAAAAAADKI/oHn5NROU0YI/s640/Riten%2Bvan%2BAnus%2B1.jpg" width="400" /></a></div>
<br />Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-45216060689883295022015-11-13T13:50:00.000+01:002015-11-13T16:40:19.244+01:00Muziek oprekken<span style="font-size: x-small;">November Music, 4-8 november, Verkadefabriek en andere locaties, Den Bosch</span><br />
<span style="font-size: x-small;">Gisteren [eindelijk!] op <a href="http://www.gonzocircus.com/muziek-oprekken-2/" target="_blank">Gonzo(circus)</a></span><br />
<span style="font-size: x-small;">Zie ook Deel I: <a href="http://www.gonzocircus.com/theater-als-geluid-en-sfeerbeeld/" target="_blank">Theater als geluid en sfeerbeeld</a></span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-_vH3WIfVMLc/VkXbFNAla7I/AAAAAAAADJs/124B7_N2cZ4/s1600/Cordillera%2BSuite%2B%2528c%2529%2BFlorian%2BMagnus%2BMaier.jpeg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="116" src="http://4.bp.blogspot.com/-_vH3WIfVMLc/VkXbFNAla7I/AAAAAAAADJs/124B7_N2cZ4/s400/Cordillera%2BSuite%2B%2528c%2529%2BFlorian%2BMagnus%2BMaier.jpeg" width="400" /></a></div>
<span style="font-size: x-small;">Foto: Cordillera Suite, (c) Florian Magnus Maier</span> <br />
<br />
Oprekken. Het is wat iedereen doet die naar November Music en
aanverwante festivals gaat: zoeken naar geluiden waarvan je nog niet
wist dat je ze mooi vindt. Erg ver buiten de comfortzone gaat dat niet,
want November Music is ook de jaarlijkse gemoedelijke familiereünie van
iedereen in Nederland die in de Nieuwe Muziek en omstreken zit. Joep
Christenhusz, wiens boek met interviews met hedendaagse componisten op
het festival werd geprelanceerd, omschrijft de huidige condition
musicale als een meerstromenland waarin verschillende stijlen vertakken
en samenvloeien. Zijn geïnterviewden staan allemaal nog wel met één been
in een modernistische traditie, maar totalitaire muzikale visies zijn
vervangen door stylistische hybriden, en stammenstrijd heeft al een tijd
niet meer plaatsgevonden. Die diagnose is niet nieuw en die situatie is
niet per se goed of slecht, al zouden de contrasten wat feller mogen,
want vernieuwing komt niet alleen uit vermenging. In elk geval brengt
die situatie met zich mee dat het makkelijk wordt om ruimdenkend te zijn
– ruimdenkendheid is niet eens een plicht, maar gewoon de meest voor de
hand liggende optie.<br />
<a name='more'></a><br />
<h2>
Symfonisch gedicht, niet ironisch</h2>
Ook voor ruimdenkende mensen is het makkelijk de draak te steken met de <i>Cordillera Suite </i>van
Florian Magnus Maier. Het stuk is onbeschaamd romantisch, met grote
muzikale gebaren en ietwat restaurantposter-achtige beelden uit de
bergen op de achtergrond. Los van het slagwerk en een paar effecten met
microtonen en snerptonen had het ook een eeuw geleden geschreven kunnen
zijn. De natuurcultus gaat zelfs zo ver dat beelden van een
sneeuwhelling gepaard gaan met ijle vioolklanken, en klaterende
watervallen met dito pianotonen. Een hedendaags symfonisch gedicht
geschreven door een metalhead, veel verder <i>over the top </i>moet het niet gaan.<br />
<br />
Maar alle gekheid op een stokkie, <i>Cordillera Suite </i>is een
verdomd goed werk. En dat zit me dwars, want ik kan niet goed uitleggen
waarom. Het is een optelsom van dingen waar ik een hekel aan heb, en die
dingen zijn niet eens ironisch bedoeld. Het doet wat dat betreft denken
aan de <i>Scheherazade Suite </i>van John Adams, die twee weken
geleden in première ging in het Concertgebouw, en die met afstand het
slechtste stuk is dat ik dit jaar heb gehoord. Het scheelt dat Florian
echt vanuit een symfonisch gedicht denkt, en daarbinnen zijn eigen
idioom definieert, terwijl Adams’ ooit energieke postminimalisme juist
wordt afgestompt door de al te letterlijke muzikale beeldtaal. En als je
toch iets moet uitbeelden in klanken, kun je beter ijle, barse hoge
bergen nemen dan sluierdansen en aanverwante Orientalia. Je zou kunnen
zeggen dat Florian de smaak van experimenteel ingesteld publiek in
omgekeerde richting oprekt.<br />
<br />
<h2>
Een uur lang hijgen</h2>
Ook <i>Pornopera </i>van Huba de Graaff is een uitdaging aan de
goede smaak. Het bestaat uit een uur lang orgastisch gehijg, met twee
harpen erbij, culminerend in een schijnbaar minuten durende alles omver
krijsende schreeuw. De achterliggende motivatie is dat daarmee de
premuzikale regionen van klank worden verkend; om het wat extra
culturele legitimiteit te verschaffen wordt het ingeleid door een
vertelling uit Ovidius over incest. We mogen er dus niet gewoon naar
luisteren als afrodisiacum voor de oren, want we luisteren naar een
vrouw die haar vader neukt. Maar hoe moet je er dan wel ernstig naar
luisteren, een uur lang? Het is te beladen (en sec muzikaal ook niet
boeiend genoeg) om neutraal waar te nemen als een gedachte-experiment.
Actrice Soetkin Demey is best appetijtelijk om al hijgend gaande te
slaan, maar er is een reden dat pornofilms meestal korter duren dan een
uur. Een pornosonate of pornosuite was een beter idee geweest.<br />
<br />
<h2>
Plastic neushoorns</h2>
<i>Pand 7090 </i>houdt ermee op, na iets meer dan een jaar en 140
shows – een van de zeldzame echte hits in de Nieuwe Muziek sinds ze in
2014 de Fringe Award op het Theaterfestival wonnen. Het is een verlies,
want de knotsgekke winkelvansinkel van Jacq Palinckx, Nora Mulder, Koen
Kaptijn en Bas Wiegers slaagt er op unieke wijze in om avantgarde naar
de Gewone Man te brengen. Ze strijken neer op festivals in oude
winkelpanden en kiosken, hangen er een potpourri van kunstwerken in op,
leggen perzische kleedjes neer en verkopen cassettebandjes en plastic
neushoorns. Wie zich daardoor naar binnen laat lokken belandt in een
jazzy polonaise met titels als ‘Allesfresser’ en ‘Heavy Ending’.
Dirigent Bas Wiegers, die je eerder die week nog op de rug kon zien
terwijl hij philharmonie zuidnederland dirigeerde, staat nu op ademafstand in
sportschoenen maffe vioolriedeltjes te spelen, en als gastmuzikant komt
Erik Bosgraaf met zijn blokfluiten pogoën. Het collectief 7090 gaat
trouwens na Pand 7090 gewoon verder.<br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="225" src="https://www.youtube.com/embed/3HaNGNKEzG8" width="400"></iframe>
<br />
<br />
Arrangeur Martin Fondse slaagt er minder goed in dingen op te rekken in <i>Near East Up North, </i>een
uitwisseling tussen Turkse muziek, jazz en gecomponeerd. De
Oost-West-uitwisseling gaat niet veel verder dan een Turkse vedel (<i>kemençe</i>)
en een Orientaals angehauchte trompetsolo; de mengeling van
Asko|Schönberg met een jazzcombo levert vooral een bigband-sound op. Ik
had meer verwacht, eerder die dag, van Fred Frith, die al vier decennia
lang oprekt wat je met een elektrische gitaar kunt doen; maar de NS
besloot mijn reistijd naar Den Bosch op te rekken, dus als dat
fantastisch was heb ik dat gemist.<br />
<br />
<h2>
Languisante songscapes</h2>
Wie in elk geval de grenzen van de indierock subtiel oprekt is Julia
Holter. Haar formatie bestaat oa uit een elektronisch gesamplede viool
en een elektrische bas die alleen uit de hals bestaat – ik wist dat er
dat soort violen bestonden, maar bij een bas had ik het niet eerder
gezien. Ze toert door Europa om haar vierde album <i>Have you in my wilderness </i>te
promoten en is ondertussen het stadium van geheimtip wel ontstegen.
Binnen het genre artpop is wat ze maakt tamelijk toegankelijk:
languisante, naar ambient neigende <i>songscapes </i>met veel falset
en zoet-melancholische lyrics. Of zoals ze het zelf zegt, op gespeeld
nonchalante toon, terwijl ze met heur haar speelt: “This song is about
longing, like most of my music really. So if you ever felt longing in
your life, and you like to indulge in it, then this is the right thing
for you”. Ze is eerder met Joanna Newsom en Laurie Anderson vergeleken
en dat is terecht, maar dan toch duisterder en in vergelijking met
Newsom maar een beetje elfachtig. Dat kan stelliger. Wat meer duisternis
graag, en wat minder gepulk aan je haar.<br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="225" src="https://www.youtube.com/embed/OERixQR-hxY" width="400"></iframe>Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-34745588910329288972015-11-12T14:30:00.000+01:002015-11-29T11:24:40.101+01:00A short history of scholars who died over their multivolume projects<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Additions are welcome. I have restricted myself to the period 1750-1900. </span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-Gm77flt80xw/VkST9CkkSzI/AAAAAAAADJc/mO9o7i2EBKY/s1600/Proceed%252C%2Bunless%2B%2528two%2Bwords%2Bfrom%2BTSE%2529%2528small%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="278" src="http://2.bp.blogspot.com/-Gm77flt80xw/VkST9CkkSzI/AAAAAAAADJc/mO9o7i2EBKY/s400/Proceed%252C%2Bunless%2B%2528two%2Bwords%2Bfrom%2BTSE%2529%2528small%2529.jpg" width="400" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Charles-François
Toustain (+1754), over the 3<sup>rd</sup> volume of <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Nouveau Traité de Diplomatique </i>(6 vols., 1750-65), an extended
version of Mabillon’s <i style="mso-bidi-font-style: normal;">De Re Diplomatica </i>(1681).
Finished by René-Prosper Tassin.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Charles-Marie
Févret de Fontette (+1772), over the 4<sup>th</sup> volume of <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Bibliothèque historique de la France </i>(5
vols., 1768-78), an extended version of Le Long’s compendium of the same title
(1719). Finished by J.L. Barbeau de la Bruyère.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Antoine
Court de Gébelin (+1784), over the 10<sup>th</sup> volume of <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Monde Primitif analysé et comparé avec le
Monde Moderne </i>(9 vols., 1773-82). Left unfinished.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Johann
Christoph Adelung (+1806), over the 2<sup>nd</sup> volume of <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Mithridates oder Allgemeine Sprachenkunde </i>(4
vols., 1806-17), a compendium of all known languages. Finished by J.S. Vater
and Friedrich von Adelung, his nephew.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Wilhelm
Gottlieb Tennemann (+1819), over the 11<sup>th</sup> volume of <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Geschichte der Philosophie </i>(1801-19).
Left unfinished.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Jean-François
Champollion (+1832), over <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Grammaire égyptienne
</i>(1836) and <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Monuments de l’Egypte et
de la Nubie </i>(4 vols., 1835-45). Both finished by his brother.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Joseph-Marie
de Gérando (+1842), over the revised version of <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Histoire comparée des systèmes de philosophie </i>(7 vols., 1822-47).
Last three volumes published by his son.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">Jacob Grimm
(+1863) and Wilhelm Grimm (+1859), over the <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Deutsches
Wörterbuch </i>(32 vols., 1854-1961). Wilhelm died over the letter D, Jacob
over E.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br />
Jules Michelet (+1874), over the 3<sup>rd</sup> volume of <i>Histoire du XIX<sup>e</sup> Siècle </i>(3 vols., 1875), a complement to his <i>Histoire de France </i>and <i>Histoire de la Révolution Française. </i>Left unfinished.<br />
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Jacob Burckhardt (+1897), over <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Griechische Kulturgeschichte </i>(4 vols., 1898-1902). <span lang="EN-GB" style="mso-ansi-language: EN-GB;">At the time of Burckhardt’s death there
was a finished manuscript, but his will stated that it should be destroyed.</span></div>
Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-70291642601065653202015-09-27T13:46:00.002+02:002015-09-27T13:47:28.345+02:00Ringed by the flat horizon<span style="font-size: small;">"Who are those hooded hordes swarming<br /> over endless plains, stumbling in cracked earth<br /> ringed by the flat horizon only?"</span><br />
<br />
<span style="font-size: small;">- The Waste Land, pt. V, l. 368-70</span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-Crs_ZTV1V2s/VgfWjnaBQfI/AAAAAAAADIs/RA8otpiDIqk/s1600/Ringed%2Bby%2Bthe%2Bflat%2Bhorizon%2B%2528small%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="401" src="http://3.bp.blogspot.com/-Crs_ZTV1V2s/VgfWjnaBQfI/AAAAAAAADIs/RA8otpiDIqk/s400/Ringed%2Bby%2Bthe%2Bflat%2Bhorizon%2B%2528small%2529.jpg" width="400" /></a></div>
Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5074839624826433135.post-30483674966880237592015-08-31T13:57:00.001+02:002015-08-31T13:58:23.730+02:00Een quasidigitale onderwereld<span style="font-size: x-small;">Kennedy en Bogaerdt/Van der Schoot / Solistenensemble Kaleidoskop: <i>Orfeo</i> </span><br />
<span style="font-size: x-small;">Ruhrtriënnale, Zollverein Essen, 29 augustus</span><br />
<span style="font-size: x-small;">Vandaag in <a href="http://www.theaterkrant.nl/recensie/orfeo-3/" target="_blank">Theaterkrant.nl</a><span id="goog_1759223466"></span><span id="goog_1759223467"></span></span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-Y8smpxwSWv4/VeRAm1xJWxI/AAAAAAAADIM/3QCZbjS6dbU/s1600/11_susanne_kennedy_suzan_boogaerdt_bianca_van_der_schoot_orfeo_cju_ruhrtriennale2015-435x300.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="275" src="http://2.bp.blogspot.com/-Y8smpxwSWv4/VeRAm1xJWxI/AAAAAAAADIM/3QCZbjS6dbU/s400/11_susanne_kennedy_suzan_boogaerdt_bianca_van_der_schoot_orfeo_cju_ruhrtriennale2015-435x300.jpg" width="400" /></a></div>
<span style="font-size: x-small;">Foto:
Julian Röder </span><br />
<br />
Wie
in de jaren negentig jong was en computerspelletjes speelde, herinnert
zich wellicht nog wel de roestige, onderaardse industriële kerkers van <i>Quake,</i> de meest esthetische <i>first-person-shooter </i>ooit
gemaakt. Zo’n soort omgeving, maar dan bovengronds, is de Mischanlage
van het UNESCO-werelderfgoed Zollverein in Essen, dat theatermakers
Susanne Kennedy, Suzan Boogaerdt en Bianca van der Schoot hebben
uitgekozen voor hun bewerking van Monteverdi’s opera <i>Orfeo. </i>Een goede plek om af te dalen in de onderwereld.<br />
<br />
Alleen is voor deze voorstelling in de silokamers een tweede
onderwereld gebouwd, die aan een heel ander computerspel doet denken:
een serie steriele, buitenwijkerige <i>prefab-</i>decors die zo uit <i>The Sims </i>lijken
te komen, zo plat en blokkerig als mogelijk, zwevend in de ruimte en
verbonden door gangen. Deze kamers worden bevolkt door vrouwachtige
wezens met uitdrukkingsloze latex maskers en blonde pruiken op en met
nondescripte witte en pastelkleurige kleren aan. <br />
<a name='more'></a><br />
<i>Orfeo </i>is meer een toneeltocht dan een toneelstuk. Je loopt,
met groepen van acht mensen tegelijk, van kamer naar kamer, daarbij
gegidst door beeldschermen en rode en groene lampen. Ondertussen spelen
in de centrale kamer acht musici, even amorf uitgedost, fragmenten uit
de opera van Monteverdi. Verder gebeurt er eigenlijk niet veel. Van
interactie is maar beperkt sprake: je wordt ongeveer elke tien minuten
naar een volgende ruimte gestuurd, waar nieuwe identiteitsloze wezens je
wezenloos aanstaren. Af en toe komt er een passage voorbij waarvan je
later hoort dat die uit het Tibetaanse dodenboek komt: <i>Do not cling, out of fondness or weakness, to this life. </i>De beklemming, voor wie dat nog niet duidelijk was, is die van een ziel die nog moet wennen aan de dood.<br />
<br />
Dit alles maakt <i>Orfeo </i>tegelijk fascinerend en intens saai. Het is, bij mijn weten, de eerste keer dat <i>New digital aesthetics </i>(analoog
imiteert digitaal) in het theater wordt toegepast, met als resultaat
een hedendaags vervreemdingstheater. Volgens het programmaboekje zit er
het feministische statement in dat we ons moeten inleven in Eurydice,
die misschien helemaal niet zit te wachten op Orpheus die haar uit de
onderwereld komt halen – het is goed dat sommige dingen nog even worden
uitgelegd. Je zou denken dat het een opluchting is als je deze
onderwereld uit mag; en toch, als in de laatste kamer staat: <i>You can stay as long as you want, </i> voelt niemand de aandrang om snel weg te gaan.<br />
<div id="stcpDiv" style="left: -1988px; position: absolute; top: -1999px;">
<b>Wie
in de jaren negentig jong was en computerspelletjes speelde, herinnert
zich wellicht nog wel de roestige, onderaardse industriële kerkers van <i>Quake,</i> de meest esthetische <i>first-person-shooter </i>ooit
gemaakt. Zo’n soort omgeving, maar dan bovengronds, is de Mischanlage
van het UNESCO-werelderfgoed Zollverein in Essen, dat theatermakers
Susanne Kennedy, Suzan Boogaerdt en Bianca van der Schoot hebben
uitgekozen voor hun bewerking van Monteverdi’s opera <i>Orfeo. </i>Een goede plek om af te dalen in de onderwereld. </b><br />
Alleen is voor deze voorstelling in de silokamers een tweede
onderwereld gebouwd, die aan een heel ander computerspel doet denken:
een serie steriele, buitenwijkerige <i>prefab-</i>decors die zo uit <i>The Sims </i>lijken
te komen, zo plat en blokkerig als mogelijk, zwevend in de ruimte en
verbonden door gangen. Deze kamers worden bevolkt door vrouwachtige
wezens met uitdrukkingsloze latex maskers en blonde pruiken op en met
nondescripte witte en pastelkleurige kleren aan.<br />
<i>Orfeo </i>is meer een toneeltocht dan een toneelstuk. Je loopt,
met groepen van acht mensen tegelijk, van kamer naar kamer, daarbij
gegidst door beeldschermen en rode en groene lampen. Ondertussen spelen
in de centrale kamer acht musici, even amorf uitgedost, fragmenten uit
de opera van Monteverdi. Verder gebeurt er eigenlijk niet veel. Van
interactie is maar beperkt sprake: je wordt ongeveer elke tien minuten
naar een volgende ruimte gestuurd, waar nieuwe identiteitsloze wezens je
wezenloos aanstaren. Af en toe komt er een passage voorbij waarvan je
later hoort dat die uit het Tibetaanse dodenboek komt: <i>Do not cling, out of fondness or weakness, to life. </i>De beklemming, voor wie dat nog niet duidelijk was, is die van een ziel die nog moet wennen aan de dood.<br />
Dit alles maakt <i>Orfeo </i>tegelijk fascinerend en intens saai. Het is, bij mijn weten, de eerste keer dat <i>New digital aesthetics (</i>analoog
imiteert digitaal) in het theater wordt toegepast, met als resultaat
een hedendaags vervreemdingstheater. Volgens het programmaboekje zit er
het feministische statement in dat we ons moeten inleven in Eurydice,
die misschien helemaal niet zit te wachten op Orpheus die haar uit de
onderwereld komt halen – het is goed dat sommige dingen nog even worden
uitgelegd. Je zou denken dat het een opluchting is als je deze
onderwereld uit mag; en toch, als in de laatste kamer staat: <i>You can stay as long as you want, </i> voelt niemand de aandrang om snel weg te gaan.</div>
Floris Solleveldhttp://www.blogger.com/profile/11263385938570915715noreply@blogger.com0