Europese Deelstaatverkiezingen

Vandaag in hard//talk, de actualiteitenrubriek van hard//hoofd. 

Uw reporter is in Halle, Saksen-Anhalt en ook daar weten ze niet wat ze nu van de uitslagen van de deelstaatverkiezingen moeten denken. Is Merkels vluchtelingenpolitiek nu afgestraft? Ja, omdat de xenofobe partij Alternative für Deutschland de politieke verhoudingen, nog meer dan gepeild, op z’n kop heeft gezet. Nee, omdat de grootste winnaars uiteindelijk Die Grünen zijn, die wonnen in het veel grotere Baden-Württemberg (10,7 mln. inwoners). En ondertussen regeert de SPD, ondanks de gruwelijke nederlagen van afgelopen zondag en de voortdurende leiderschapscrisis, nog steeds in de meeste andere Länder, nadat de CDU daar in eerdere verkiezingen nog veel harder werd afgestraft. Resultaten uit eerdere Landtagswahlen geven geen garantie voor de toekomst.

Het interessante aan deze verkiezingen is niet wie er de komende jaren de lakens mag uitdelen in Rijnland-Palts. Het interessante is dat dit internationaal nieuws is. Net zoals eerder heel Europa de adem inhield bij een Grieks referendum, en de gemeenteraadsverkiezingen in Madrid en Barcelona niet alleen in Spanje opzien baarden, zo is nu Duitse regionale politiek Europese regionale politiek geworden. Over drie weken komt de karavaan naar Nederland voor een volksraadpleging over Oekraïne, en het resultaat zal waarschijnlijk een opgestoken middelvinger zijn. Dit is hoe Europese democratie eruitziet, en dat is niet altijd leuk.

Het ontbreekt aan een Europese publieke sfeer, hoorde je afgelopen jaren regelmatig; onder anderen van eminent filosoof Jürgen Habermas en minder eminent VVD-europarlementariër Hans van Baalen. En daarom, zei Habermas, moeten we er een bouwen; of daarom, zei Van Baalen, wordt het toch niks met de Europese democratie. Die verzuchtingen kunnen met de wind mee. Er is wel degelijk een Europees debat – over vluchtelingen, over TTIP, over Griekse schulden. En om nou te zeggen dat de uitkomst procedureel rechtvaardig of bij plebisciet gelegitimeerd is, nee, maar wat Frauke Petry of Yanis Varoufakis ook beweren, hun stem wordt wel degelijk gehoord. Wie droomde van een Europese agora, met twintigtalige nieuwsplatforms en transnationale culturele projecten, krijgt nu iets wat meer lijkt op de echte Agora, compleet met intriges en ostracisme. Pegida-idioten in Maagdenburg zijn ook ons probleem, en heel Europa kan zich straks gaan ergeren aan Jan Roos.

Het lijkt allemaal meer op Het Vlot van de Medusa dan op De Vrijheid leidt het volk. Er hoeft geen project meer te water te worden gelaten, we zitten al op een vlot en we moeten het maar vertimmeren, midden op zee.