Een festival van tussenvormen

ArtScience Interfaculty 25 jaar (ASIF25)
Paradiso, 27 juni
Vandaag op Gonzo (circus)

(SHIFT) door Optical Machines

ArtScience bestaat 25 jaar. ArtScience is de ‘interfaculteit’ van het Koninklijk Conservatorium en de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag, die zich, zoals de naam al zegt, niet alleen toelegt op relaties tussen geluid en beeld maar ook tussen kunst en wetenschap. Een grote afdeling is het niet – de afdelingshoofden maken gewag van 221 alumni sinds het schooljaar 1979-80 – maar het is een opleiding die als weinig andere school gemaakt heeft: als er in Nederland iets met installaties en projecties gedaan wordt, is de kans groot dat ArtScience er mee te maken heeft.

Répons/Dépons

Het jubileumfeest, afgelopen zaterdag in Paradiso, heette officieel deel van het Holland Festival te zijn. Daar was weinig van te merken: er was geen logo of staf van het HF te zien, en de festivalorganisatie was al twee dagen eerder begonnen met terugblikken en bezoekersaantallen publiceren. De enige link bestond uit een lezing over wijlen Dick Raaijmakers, de oprichter van de interfaculteit, en zijn reactie destijds op Boulez’ Répons, een van de spektakelstukken van het HF dit jaar. Die reactie was dan ook markant. Raaijmakers vond dat Boulez met het gebruik van de computer als echoput in Répons de muziek tot het ‘simpelste, primitiefste principe van de herhaling had teruggebracht’, maar daarmee wel de rol van de uitvoerende uit het oog was verloren. Dus schreef Raaijmakers Dépons, waarin een acteur met citaten van Boulez en Oosterse theatergebaren de echo’s aanstuurt.

Freudografie

9 juli opent in EYE een filmprogramma met de komedies van Woody Allen. Bij de opening kun je neervlijen op een sofa om door mij je zieleroerselen in beeld te laten vatten. Hier vast wat proefdraaisels, en een paar angsten, neurosen en complexen uit de oude doos.

Een langzaam opengaan van ogen

Een bouwmeestersopera

Arnoud Noordegraaf, Asko|Schönberg e.a., As Big as the Sky
Muziekgebouw aan ’t IJ, 11 juni, Holland Festival
Vandaag op Gonzo (circus)

De hoofdrol in As Big as the Sky van Arnoud Noordegraaf wordt gespeeld door een torus-achtig object. Om nauwkeuriger te zijn is het een met wit gaas bespannen raamwerk, dat van onder een cirkel met een vierkant gat en van boven een vierkant met een rond gat is. Voor wie deze beschrijving niet helemaal te volgen is, heb ik ‘m nagetekend. Het ding is meer dan manshoog, half het podium breed en roteert gedurende de voorstelling, zodat het halverwege als een soort alziend oog boven het podium hangt.

Het ding, ontworpen door Ai Weiwei, staat symbool voor zowel het oude als het nieuwe China: cirkel en vierkant staan naar verluidt van oudsher symbool voor hemel en aarde, en de vorm van een cirkel met een vierkant gat kom je in elk museum van Aziatische oudheden tegen. Tegelijk representeert het de koepel ‘zo groot als de hemel’ die het hoofdpersonage wil bouwen. Het witte gaas wordt gebruikt als transparant projectiescherm, met letterlijk een zwart gat in het midden; alle beelden worden er door vervormd. De verdere cast bestaat uit een Westerse architect, een Chinese ster, een journaliste en een lokale ‘nieuwszanger’, dat wil zeggen, iemand die zingenderwijs het dorpsnieuws verspreidt.

Stadstaat Klangforum

Klangforum Wien e.a.: Ein Tag und eine Stunde in Urbo Kune 
Muziekgebouw aan ʼt IJ, 6-7 juni, Holland Festival
Gisteren in Gonzo (circus)

Foto: Janiek Dam

In de beeldende kunst is het heel normaal dat tentoonstellingen een kapstok worden voor lezingen, publicaties, en randprogrammering met een boodschap. Er is zelfs een naam voor: de educational turn. In de muziek is dat (nog) redelijk zeldzaam, als je het digitale- en geluidskunstfestival Sonic Acts buiten beschouwing laat. Meestal beperkt de inhoudelijke omlijsting zich tot een inleiding, een nagesprek en/of een stukje in het programmaboekje. Maar tweeënhalve maand geleden transformeerde MaerzMusik in Berlijn zichzelf tot een ‘festival voor tijdvragen’, en nu strijkt Klangforum Wien neer op het Holland Festival met de manifestatie Ein Tag und eine Stunde in Urbo Kune. Voor aanvang stond op het dak van het Muziekgebouw aan ’t IJ een hedendaagse heraut met een megafoon een proclamatie in het Esperanto voor te lezen. Een paar langsfietsende toeristen keken verwonderd toe.

Overleven

‘Urbo Kune’ is Esperanto voor ‘gemeenschappelijke stad’, en het doel van de manifestatie, die eerder plaatsvond in Wenen en Keulen, is dan ook om een gedroomde hoofdstad van een Verenigd Europa te zoeken via lezingen en muziek. Via vijfentwintig uur aaneengesloten lezingen en muziek, welteverstaan. Misschien niet het meest effectieve machtsmiddel – Bismarcks recept voor eenwording was ‘IJzer en Bloed’ – maar toch wel een muzikale tour de force, die niet alleen het nodige vergt van het ensemble maar ook van de luisteraar. Het is het hoogculturele equivalent van onbeperkt spareribs eten, en was dit VICE Magazine geweest dan had de kop geluid: ‘Hoe ik een dag en een uur in Urbo Kune overleefde’.