Muziekgebouw aan ’t IJ, 21 Juni
“Een kunstenaar moet pretentieus zijn”, zegt Eric Schleichim. Dat is Utopia :: 47 zeker: het probeert een brug te slaan van vroegbarokke gezangen in een bewerking voor saxofoonkwartet, via het verwoeste Duitsland van na de oorlog, naar het muziektheater van 2047. En het werkt.
Stel je de setting voor. BL!NDMAN is een kwartet van vier kwartetten (saxofoons, zang, drums en strijkers) dat uitblinkt in theatrale en ononderbroken voorstellingen. Die samenstelling ontstond toevallig en beklijfde. In Utopia :: 47 horen we alleen de saxofonisten en de zangers, al verandert hun rol halverwege de avond wel drastisch.
Foto: Alidoor Dellafaille
Het begint tam genoeg. De bijbelse klaagliederen die Heinrich Schütz schreef ten tijde van de Dertigjarige oorlog, klinken dankzij de saxofoons warm, haast behaaglijk en tegelijkertijd heerst er in de zaal van het Muziekgebouw een duistere, onwerkelijke sfeer. Maar klassiek uitvoeren op saxofoons, dat doen alle saxofoonkwartetten. Halverwege worden de liederen onderbroken door een “videointerview” met de dramaturg. Daar worden we niet wijzer van.
Dan verschijnt er een tweede dramaturg in beeld, en beginnen ze te kibbelen. “Alle schoonheid is harmonie.” “Neenee, in onze tijd heeft die haar gezicht verbrand.” Het blijkt om niet minder te gaan dan hoe de muziek van de toekomst moet klinken. Die discussie komt haast ouderwets over - modernisme, avantgarde, zoooo 20e eeuw. En dat is precies de bedoeling van Schleichim en BL!NDMAN: tegen de tijdsgeest ingaan.
En dan wordt het gordijn omhooggetrokken, en blijkt er daarachter een stellage schuil te gaan waarin de musici hebben plaatsgenomen. Bovenin zit mezzosopraan Cristina Zavalloni, met een boetekleed om, en rond de stellage staan videoschermen. Of het publiek maar op het podium wil komen, om er tussen in te gaan lopen en staan?
Het is vanaf geen enkele plek mogelijk alles tegelijk te volgen. De zangers zijn turntablisten geworden, en de saxofonisten bespelen nu electrische gitaren met strijkstokken en plugjes. Op de video’s zie je lichamen over elkaar buitelen als in een schilderij van Rubens – of als op lugubere oorlogsfoto's – of als in stroboscopisch licht. Gevolgd door schuim en stilte.
Foto: Edwin Theys
Utopia :: 47 zoekt een nieuw Stunde Null : een postapocalyptische wereld waarin de klassieke concertpraktijk is opgeheven. Sleichim noemt het een “sjamanistisch ritueel”, en Zavalloni, bovenop de stellage, is daarvan het wervelende middelpunt. Ze schokt, ze croont, ze prevelt, ze reciteert, ze werpt haar benen in de lucht.
Is dit het muziektheater van morgen? Of is het Joseph Beuys en Nieuw Babylon in een fluxusconcert met wat hedendaagse techniek? Hoe dan ook is het een moedige poging om avantgardistisch te zijn in een tijd waarin het begrip “avantgarde” uit de mode is, en de discussie daarover te verwerken in de voorstelling. Sleichim vraagt zich oprecht af: waarom doen we dit, en waarom doen we het zó? Het antwoord dat Utopia :: 47 geeft is geen ticket naar de hemel of blauwdruk voor nieuwe maatschappij, maar zweeft tussen nachtmerrie en verlossing. A very last passion.
Naderhand is er Grand Marnier met ginger ale, in rode drinkbollen met een rietje. Ook helemaal niet gek.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten