Aapjes kijken

Eerder vandaag in hard//hoofd


Eind december was in Leiden de New World Summit, een kunstproject van Jonas Staal waarbij Het Debat wordt aangegaan met Echte Terroristen. Mijn fiets crashte op weg naar het station en dus was ik er niet bij. Zodoende miste ik een uur durende, anti-imperialistische, maoïstische speech van de Filippijnse militieleider ‘Professor’ J.M. Sison en een discussie over het al dan niet afschaffen van de representatieve democratie en het predicaat "terrorist". Jonas Staal noemt dit rethinking democracy through the radical imagination of art.
 
Het riekt naar aapjes kijken, temeer omdat ditzelfde format eerder is opgevoerd op de Biënnale van Berlijn en hierna doorreist naar India en Canada. Maar het gebrek aan kritische distantie van zijn tentoonstellingsobjecten is kwalijker dan dat. Staal stelt in de bijbehorende publicatie het “superterrorisme” van de VS op één lijn met het geweld van Taliban, FARC, Tamil Tijgers en aanverwanten, en vindt dat terroristen “van het democratisch debat worden uitgesloten.” Fijn dus, dat de oprichter en ‘adviseur’ van de Filippijnse communistenmilitie even zijn zegje kan doen. Over de activiteiten van Sison en zijn New People’s Army is op internet weinig nauwkeurige informatie te vinden (alleen op krakersplatform Indymedia en de trotskistensite International Viewpoint) en het schijnt gevaarlijk te zijn om hem publiekelijk in verband te brengen met zuiveringen en massa-executies in eigen gelederen.

“De verbeelding aan de macht!” zeiden de 68-ers. Maar niet de verbeelding van Jonas Staal, graag. Staal beoefent een vrijblijvend en onverantwoordelijk soort activisme, dat alleen kunst is in de zin dat hij poseert als een “kunstenaar die met politiek werkt.” Daarmee plaatst hij zichzelf buiten de kritiek: hij is maar een artistiek doorgeefluik, hij doet “artistiek onderzoek.” Het resultaat is niet alleen quasi-kunst, maar ook quasi-politiek. Wat dan overblijft is vooral een grote Jonas Staal Show.