Basel-neurose

Vandaag in hard//hoofd, als deel van een special "Boekensteden" n.a.v. de tentoonstelling Citybooks in de Brakke Grond.


In 2003 wilde ik naar Basel. Dat kwam doordat ik Jacob Burckhardt’s Die Kultur der Renaissance in Italien had gelezen. En daarna een essay van Carl Schorske, "History as a Vocation: Burckhardt’s Basel."

Burckhardt was een van de meest geslaagde producten van het negentiende-eeuwse Baselse Bildungsbürgertum. Het Basel van Burckhardt was een merkwaardig soort enclave, gedomineerd door een beperkt aantal families van geleerden en notabelen die erg erop gesteld waren de stad autonoom te houden, niet al te groot te laten worden en de moderne tijd maar mondjesmaat toe te laten. Met Kultur der Renaissance heeft Burckhardt min of meer de cultuurgeschiedenis en het begrip van de “Renaissance” zoals we die nu kennen uitgevonden. Ik wist toen nog niet dat ik mijn scriptie over Bildung zou schrijven en dat ik negen jaar later, tot mijn eigen ironie, promovendus zou worden bij de vakgroep Cultuurgeschiedenis. En wellicht had het meer voor de hand gelegen om na Burckhardt op Italienische Reise te gaan. Maar ik wou naar Basel.

Freud had zijn Rome-neurose, die hem jarenlang intens naar Rome deed verlangen en belemmerde de trein te pakken. Mij kostte het maar anderhalf jaar. Het probleem was dat ik niet van vakanties hield. Iedere vakantie, namelijk, nam ik me voor een briljant paper te schrijven waar ik eerder niet aan was toegekomen. Om aan het eind van de vakantie vast te stellen dat ik vooral heel veel tijd had besteed aan me voornemen een briljant paper te schrijven. Ik kon dus onmogelijk op vakantie gaan.

Uiteindelijk bleek het heel eenvoudig. In augustus 2004 ging ik naar het NS-loket en kocht een interrail-ticket voor de zone Duitsland-Zwitserland-Oostenrijk. Drie dagen later was ik in Basel. Het bleek inderdaad een leuke stad.