vrijdag 4 januari 2008

Muzikale belevenissen in 2007

Terwijl ik dit schrijf ben ik naar Able to be aan het luisteren, de cd/dvd van Electra, het electro-acoustische zang-viool-percussie-blokfluit-dameskwartet dat veel in de sfeer van crossovers en multimedia werkt en zich nu voor het nieuwe project Industry gaat toeleggen op muziektheater. 2007 had muzikaal gezien slechter kunnen eindigen dan met de presentatie van deze dubbelplaat, 27 december in het Bimhuis, waar met de bijbehorende bubbels alvast geoefend kon worden voor de nieuwjaarskater.


David Dramm schreef met Baton Rouge Massacre een mix van renaissancistische blokfluit en Steve-Reich-achtige percussie, op een verhaal over een gouverneursfamilie in Louisiana die de tragedie van Agamemnon & family in het echt overdeed. Jacob ter Veldhuis, die zichzelf uit marketing-overwegingen 'Jacob TV' noemt, vatte de tragiek van Marilyn Monroe in een combinatie van geneurie, gegil en geraaskal, die muzikaal simpel maar effectief in elkaar zit en de losse flarden tekst ('I get goose pimply all over ... I am a mistake, my mother never wanted me ... what I would like to be, that is what I would like to accomblish: to be a good actress ... to die young ... would you?') doet inslaan. Jammer van de al te veel huisvlijterig gefotoshopt aandoende video, vooral direct na Seeds of Paradise van Ron Ford, op een film van J.C. Mol met ontluikende en verwelkende bloemen (1932, uit het Filmmuseum). Wel een wat lijzig stuk, met haiku's, maar ook weer meer dan een begeleider van de film.
Ik probeer me ijverig te herinneren wat de drie overige dames ook al weer deden tijdens de percussiesolo in Corrie van Binsbergen's The Fifth Element. Op hun knieën bij elkaar neerhurken en woordeloos zingen, geloof ik. Of misschien is dat de live sampling, dat kan ik op de plaat niet horen. Hoe dan ook, een stuk met een grote klankvariatie, gegurgel en geschraap uit de basblokfluit aan het begin, een gipsy vioolscherzo die de finale inleidt, na de waterkeldergeluiden uit de marimba van deel 3. Pas bij aandachtige herbeluistering voor deze post begrijp ik waarom ik het het beste stuk van het concert vond, want het leent zich niet als achtergrondmuziek.
Daarna twee hilarische afsluiters, met filmpjes over de schepping der wereld uit de aktetas van de ambtenaar en de edele kunst van het gifmengen. Susanna Borsch, de blokfluit van het kwartet, gaf overigens vorig jaar bij Karnatic Lab records Off-limits uit, een soloplaat voor electro-acoustische blokfluit met vergelijkbaar energieke en nog veel dansbaardere muziek, waar je niet je brein voor uit hoeft te schakelen om je voeten te volgen. En net als Able to be voorzien van een prikkelende coverfoto, met Susanna op haar kop in een overall temidden van haar fluit- en samplingarsenaal.

Zo. Dat was alvast het goede nieuws van 2007: een afsluiting die even hilarisch en feestelijk was als het jaar daarvoor Mauricio Kagel's ...den 24.xii.1931, waarin o.a. de instorting van de Vaticaanse bibliotheek onstage werd geïmiteerd met een kast vol puin aan het spit. Te lachen viel er ook het jaar er tussenin genoeg, met Cora Schmeisser's programma Vier tijdens de Suite Muziekweek (ma 1/11, zie mijn post van 8/11), en met Arnold Marinissen tijdens Aqua Musica en het Grachtenfestival. Met name het stuk van de kameropera-in-aanmaak van Cecilia Arditto, dat hij opvoerde in het ruim van een woonboot tijdens dat eerste festival, maakt hongerig naar meer.
En natuurlijk, Fabian Svenssons Tillvaratagna effekter - 25 unfettered movements for violin and electric guitar ensemble - zie mijn verslag van de Gaudeamus muziekweek (3), za 8/11.

In de categorie 'bravoure' gooit Mathias Reumert grote ogen door het Gaudeamus vertolkers concours te winnen met een stuk voor tape en maracas. Hij bedenkt er zelf een hele show bij, maar aangezien hij het stuk niet zelf gemaakt heeft, is het toch wel een muzikaal magere prestatie in vergelijking met het pianogeweld van Ashley Hribar twee jaar eerder. Sowieso een tegenvaller, dit concours; in 2005, toen mijn liefde voor de nieuwe muziek nog pril was, had ik de tijd van mijn leven daar en denk nog steeds aan de halve finalisten en de nummer 4.
Nog meer bravoure, maar dan van een beter soort, toonde Kyle Gann met zijn kameropera voor spreekstem en tape Custer and Sitting Bull, tijdens het Karnatic Lab van 9 oktober in de Badcuyp. Voor de gelegenheid getooid met een cowboyhoed, en van nature gewapend met een Texaans accent, draagt hij een collage voor van fragmenten uit Custer's eerdere krijgsraadberechting, en speeches en profetiën van Sitting Bull, waarmee hij wat mij betreft de stomvervelende cd Nude rolling down an escalator meer dan goed heeft gemaakt. Samuel Vriezen weet te vertellen dat het hier een nieuwe versie betreft, nadat Kyle tot het inzicht was gekomen dat je voor goede tape toch echte geluidstechnici nodig hebt. Gann schrijft trouwens ook een onvolprezen blog over nieuwe muziek, voor zover ik weet het beste blog dat er over het onderwerp te vinden is.
Hulde, tevens, voor de violiste Marleen Wester en de cellist John Addison, smaakmakers op het Gaudeamus festival.

Gemist, helaas: veel concerten tijdens het Holland Festival. Ik had mezelf beloofd de final draft van mijn scriptie af te hebben voor ik 25 werd, en hoewel dat een schitterende verjaardag opleverde (met de verlossende commando's 'save' en 'print') ging het wel ten koste van One, de eensopraansopera van Michel van der Aa, Quatre Chants pour Franchir la Seuil, en het Ives Ensemble met stukken van Jonathan Harvey.
Harvey's opera Wagner Dream hoorde ik wel op de radio, maar was als ik er naar toe was gegaan op de lijst van tegenvallers beland. Als Harvey nou zijn muzikale talent met een helder hoofd zou toepassen, zou hij muziek kunnen maken die kleuriger is dan Ferneyhough en complexer dan Murail. In plaats daarvan is hij gaan reli-shoppen in het Boeddhisme en de antroposofie, en daardoor vervallen tot reli-kitsch. Tragisch, of eigenlijk eerder walgelijk. Floris Don, waarom heb je zo'n kritiekloos stuk over de man geschreven in Odeon ?
Ook gemist, helaas: het Nederlands Vocaal Laboratorium tijdens de Gaudeamus Muziekweek. En het grootste deel van het Output Festival.

Een belofte voor 2008: Samuel Vriezen verklaart dat hij meer kamermuziektheaterstukken gaat schrijven zoals in Piano Sunday van 16 december, maar dan op eigen teksten. Samuel schrijft overgeorganiseerde gedichten waarin de losse woorden nieuwe syntactische verbanden aangaan; repetitief, desoriënterend en daarom zeer geschikt als libretto voor muziektheater zonder verhaal.
Sowieso een opmerkelijk optreden, die dag, met Tom Johnson's pianistenkweller Chord Catalogue, waarbij alle akkoorden in een octaaf - alle 8178!!! - worden afgewerkt.

Helaas zijn er dan ook nog de tegenvallers. Wat ontbrak in 2007, was een concert als dat van Garth Knox, Mauricio Pollini en Champ d'Action tijdens het Holland Festival 2006, de waanzinnige afsluiter van het Karnatic Lab Festival of Dante Oei's vertolking van John Adams' Between the Red Mountains - de adembenemers van 2006. Er was, het afgelopen jaar, geen Stuk Waar Ik Stil Van Word.

Twee aanfluiters moeten in het bijzonder genoemd worden. Misha Mengelberg komt een kwartier te laat binnen, ziet er uit als de zwerver om de hoek, snurkt door zijn eigen stuk heen en vraagt dan ook nog of zijn improvisatie wel is opgenomen. Wat mankeert hem?
Nog erger (maandag 3 dec) was Jan Fabre's ode aan het roken, I am a mistake, met muziek van Wolfgang Rihm, kettingrokende danseressen die opgewonden deden in korte glitterjurkjes, nouvelle-vague-filmbeelden van mooie droevige rooksters op de achtergrond en Ensemble Recherche onder leiding van Lucas Vis. Alle respect voor Lucas Vis en Ensemble Recherche. Rihm doet het goed als filmmuziek. Maar de voorstelling is een wanvertoning van aanstelleritis. Geen middel wordt geschuwd om het roken op te hemelen: stoer doen, zielig doen, arrogantie, nostalgie, belle tristesse, erotiek, heroïek ("ik ben trouw aan het genot dat mij doodt"). En Jan Fabre, als je zelf toegeeft dat het een onvolwassen en arrogante tekst is, waarom gebruik je hem dan? Krijg inderdaad maar lekker longkanker.

Geen opmerkingen: