Leer van het monster te houden

Een open brief aan Thierry Baudet
en al zijn geestverwanten, naar aanleiding van het artikel “Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vormt een ernstige inbreuk op de democratie” (NRC Handelsblad, 13-11-2010)


Thierry,

“Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft zich de afgelopen jaren ontpopt tot een allesverslindend monster dat zonder enige legitimiteit talloze nationale wetten en regelingen buiten werking stelt”, schrijf je. De voorbeelden die je noemt zijn niet mals: door toetsing aan het EVRM konden uitgeprocedeerde Irakese asielzoekers niet collectief worden uitgezet; kon Salah Sheekh niet worden uitgewezen naar Somalië; konden kraakpanden in Amsterdam niet ontruimd worden; en zouden misschien in de toekomst, godbetert, het Franse verbod op boerka’s en het Zwitserse minarettenverbod kunnen worden teruggedraaid.
Ik moet zeggen dat ik me ergere dingen kan voorstellen: regeringen die onder het mom van daadkracht vluchtelingen terugsturen naar levensgevaarlijke situaties zo niet de zekere dood in, bijvoorbeeld; of brand in een detentiecentrum voor uitgeprocedeerde asielzoekers; of detentie van asielzoekers en illegalen in het algemeen; of zonder aankondiging door de politie je woning uit worden gezet; of loze symboolpolitiek in naam van de “nationale identiteit”. Het monster zit blijkbaar in ons, omdat het meestal onze eigen rechters zijn en niet het Hof in Straatsburg die de toetsing doen, en het maakt anders dan ondoordacht regeringsbeleid geen dodelijke slachtoffers.

Thierry, je zegt dat het EHRM een inbreuk op de democratie pleegt door de nationale souvereiniteit te ondermijnen. Ik vraag me af wat je daarmee bedoelt. Wiens souvereiniteit, precies? Ik heb niet zoveel met de andere 16,5 miljoen leden van “wij, het volk”. Ik ken ze niet. Ik heb nooit mijn handtekening gezet onder de grondwet of het wetboek van strafrecht, en zij ook niet. Meestal ben ik wel tevreden met hoe de rechtsstaat functioneert: ik kan stemmen, word niet vervolgd als ik mijn mening uit, en heb nog nooit een agent hoeven omkopen. Maar er zijn dingen die ik minder waardeer, zoals de gierende inflatie van strafeisen, de wildgroei aan beveiligingscamera’s, de manier waarop de politie optreedt tegen ludiek protest en burgerlijke ongehoorzaamheid, het huidige immigratiebeleid en het bestaan van Fort Europa dat duizenden slachtoffers per jaar maakt, en zeer recent het kraakverbod. Ik weet niet wie “we” zijn die daarmee hebben ingestemd, maar als er een monster is dat onze democratie bedreigt, dan is het eerder de systematische aantasting van grondrechten in de naam van law and order, in naam van een zeker fictief “wij, het volk”.
Democratie, Thierry, betekent niet alleen je stem uitbrengen en je mening kunnen uiten. Het betekent ook: gevrijwaard zijn van willekeur. Het betekent ook: respect voor de menselijke waardigheid, en de mogelijkheid krijgen je talenten te ontplooien en iets tot stand te brengen. Dat is waar een overheid goed voor is: om dingen op te lossen waar we onder elkaar niet uitkomen, en om dingen mogelijk te maken die anders niet zouden gebeuren. En als de staat daarin tekort schiet, dan kan ze nog zo souverein zijn, maar dan is er alsnog sprake van een democratisch tekort. De souvereiniteit die jij bepleit is vooral een machteloosheid van de burger tegenover de wetgever. Wanneer een souvereine staat daadkrachtig mensenrechten aantast, des te erger voor de democratie.

Thierry, je schijnt te denken dat we nog in Nederland leven. Dat is een misvatting. We leven in 2010. Of ik in een democratie leef, heeft niet alleen te maken met de Tweede Kamer maar ook met de Gemeente Amsterdam en het goedaardige monster Europa. Wanneer we geregeerd worden door idioten – en we wórden geregeerd door idioten – ben ik o zo dankbaar dat er een rechter is die, met het EVRM in de hand, onze al te ijverige overheid terugfluit.
“Het Hof zou slechts in het geweer moeten komen bij extreme verschrikkingen, van het soort dat doet denken aan ’40-‘45”, schrijf je. Dat lijkt me een vrij beperkte opvatting van mensenrechtenschendingen. Fort Europa maakt duizenden dodelijke slachtoffers per jaar. Het immigratiebeleid van Europese mogendheden maakt een systeem van grootschalige mensensmokkel mogelijk, waarin met mensen wordt gezeuld alsof ze verboden waren zijn. Honderdduizenden, miljoenen mensen leiden in Europese steden een schaduwbestaan als illegaal. En volgens jou kan hier geen sprake zijn van mensenrechtenschendingen, omdat er geen gaskamers aan te pas komen?

Thierry, je schrijft dat “het Europese Hof zich niet beperkt tot de ultieme grenzen van de rechtvaardigheid, maar in feite al het bestaande recht toetst aan de eigen opvattingen.” Bij mijn weten wordt het EVRM zelden opgenomen in de premissen van diefstal- of fraudezaken, of zelfs van moordzaken, maar specifiek in vonnissen waarbij de legitimiteit van de bestaande rechtsorde ter discussie staat, zoals wanneer het gaat over asielzoekers of kraakpanden.
De directe aanleiding voor je stuk lijkt te zijn dat het gerechtshof de uitvoering van het kraakverbod heeft stopgezet. Kamerlid Art van der Steur sprak in dit verband van een “weeffout”. Dat is wel een erg luchtige manier van omgaan met een inbreuk op de rechten van de mens. Dat principiële kritiek op het functioneren van de rechtsstaat door de regerende partijen wordt afgedaan als administratief gezeur, geeft eens te meer aan dat de bevolking beschermd moet worden tegen zijn wetgevers.

Zoals jij het voorstelt is de interpretatie van grondrechten in de huidige situatie “afhankelijk van de stemverhoudingen van mensen uit landen als Rusland, Roemenië, Turkije, Polen, Bulgarije en Litouwen”. Los van dat je duidelijk een hekel aan Oost-Europeanen hebt, is dat niet waar. Het is allereerst de Nederlandse rechter die dat doet. Het Hof is onafhankelijk en spant zelf geen zaken aan. Het EVRM laat inderdaad ruimte in de juridische toepassing. Het is dan ook geen Europese grondwet. Eerder een lijst met marginale condities voor wat nog een rechtsstaat mag heten, waarbij over de precieze invulling getwist kan worden maar die in het recht van de lidstaten terug te vinden zijn. Het valt niet te verwachten dat Turken en Polen met het EVRM in de hand hier de monarchie zullen komen afschaffen, omdat die ‘discriminatoir’ zou zijn. Eerder zou een veroordeelde majesteitsschenner vrijuit kunnen gaan met een beroep op Artikel 14. Na onze nationale klucht met een dronken zwerver lijkt me dat geen slecht plan.
Thierry, een laatste punt. Je beschuldigt het hof van “intolerantie en beknelling van de culturele diversiteit”. Je bedoelt hiermee dat ieder land op zijn eigen manier de mensenrechten schendt? Hollanders sluiten asielzoekers op, Fransen deporteren zigeuners, Turken vervolgen journalisten voor Atatürkschennis, en in Wit-Rusland ‘verdwijnen’ critici van Loekasjenko. Dat zit blijkbaar in de volksaard.

Thierry, je bent een schrijftafelmoordenaar. Met heilige verontwaardiging over “inbreuk op de democratie” praat je de meest inhumane uitwassen van de Nederlandse politiek recht. Ik heb je geen moment gehoord over de onafhankelijkheid van rechters, behalve in een sneer naar de Hoge Raad. Met zulke vrienden heeft de democratie geen vijanden meer nodig. Wanneer de Staat der Nederlanden zich tegen haar burgers richt, zoals ze het afgelopen decennium gedaan heeft met toenemende intolerantie, repressie, monitoring, criminalisering van haar ingezetenen, en voortschrijdende verrechtsing van het strafklimaat, wordt het tijd om van het monster Europa te leren houden.