Open brief aan Van der Laan omtrent voorgenomen ontruiming Schijnheilig

Tegen het kraakverbod (4)


Geachte heer Van der Laan,

Met deze brief wil ik mijn afkeuring kenbaar maken op het besluit van de driehoek om het pand Passerdersgracht 23-25, waar nu het collectief “Schijnheilig” gevestigd is, per a.s. dinsdag te ontruimen. Deze maatregel is een daad van nodeloze repressie die wordt ingegeven door onjuiste informatie, economisch en cultureel kapitaal vernietigt, en de verheffingsidealen verkwanselt waar uw partij, uw college, en uzelf voor staan. Het is, kort en goed, culturele moord.

Schijnheilig is een plek die uniek is in Nederland, zo niet in de wereld. Het is de vrijplaats van een collectief dat zonder subsidie, op vrijwillige basis, zonder toegangsgelden en onafhankelijk van sponsors een ontmoetingsplek probeert te scheppen voor kunstenaars, intellectuelen en geïnteresseerden, die openstaat voor iedereen en die alle artistieke disciplines en een breed scala aan thema’s bestrijkt. Schijnheilig is onafhankelijk, grensverleggend en doordrongen van een maatschappelijk engagement dat meer is dan de dode letter of stijlfiguur die ‘engagement’ meestal is in de professionele kunstsector. Als er ergens nog avant-garde bestaat, dan is dat in Schijnheilig.

Schijnheilig is voor mij, als beginnend kunstenaar, van onmisbaar belang geweest. Het is de plek waar ik voor het eerst publiek voorgedragen en geëxposeerd heb. Binnen dit collectief heb ik mijn tekenstijl ontwikkeld, waarmee ik nu een bescheiden bekendheid heb. De debatten en festivals die dit collectief eerder heeft georganiseerd zijn voor mij een wake-up-call geweest, waardoor ik onderwijspolitiek actief ben geworden, recensies en essays ben gaan schrijven, en performances gehouden heb. Nu werkzaam bij een Europese koepelorganisatie van kunstacademies, voer ik consequent Schijnheilig aan als een voorbeeld van hoe het óók kan, buiten het bestel om.

Een creatieve stad kan niet zonder vrijplaatsen. De open ruimte die Schijnheilig creëert was niet te realiseren geweest in een gehuurd pand, met opstartsubsidies, bankleningen voor durfondernemers en toegangsprijzen. Ook voor gevestigde instellingen is het belangrijk om een dergelijke vrijplaats te hebben, getuige de samenwerking met instanties als De Balie, Stichting Kunst en Openbare Ruimte, en de Rietveld Academie. Schijnheilig is meer dan een hangplek voor amateurkunstenaars of de zoveelste project space van kunstacademiestudenten. Het is een ontmoetingsplek waar nieuwe ideeën en initiatieven ontstaan. Het is een luis in de pels van het gezag, maar ook het snelst groeiende culturele initiatief in Amsterdam.

Er is geen aanleiding of noodzaak. In tegenstelling tot wat u donderdag j.l. aanvoerde, is Schijnheilig niet veroordeeld wegens lokaalvredebreuk, omdat de aanklacht de dag voor de zitting is ingetrokken. Schijnheilig zet zich in om de bestaande situatie te legaliseren, en om de overlast voor de buurt tot een minimum te beperken. Het is ons bekend dat er per 1 oktober een kraakverbod is. Er is echter ook zoiets als gedoogbeleid. Als er ergens aanleiding is tot gedogen, dan is dat wel hier. In een tijd van politieke polarisatie, waarin de kloof tussen de burger en de politiek groeit, de druk om meer repressie uit te oefenen toeneemt, en de overheid zijn burgers in toenemende mate criminaliseert en volgt, zou u als burgemeester de bestuurlijke moed moeten tonen hier tegenin te gaan.

Ik wens u veel wijsheid toe, en maan u elke denkbare moeite te doen om dit besluit tot ontruiming terug te draaien.

Met openlijke afkeuring en droefenis,

Floris Solleveld