Vredenburg Leeuwenbergh, Utrecht, 5 September
En toen opende het festival dan echt - niet met een knal maar met gefluister. Niet eens gefluister, eigenlijk, maar het gesis van iemand die lángzaam in- en uitademt, begeleid door instrumenten die záchtjes worden aangestreken. It had something to do with the telling of time van Thierry Tidrow verkent aan de hand van de menselijke stem verschillende schakeringen van ruis - niet het van het soort oorverdovende white noise maar het amper verstaanbare geluid van een stem zonder toon. Zelfs de electrische gitaar is nauwelijks te horen, zelfs het kistorgel doet plok-plok. Op een gegeven moment treedt de zangeres naar voren, slaat de gong en klinkt er een woord: "then". Je vraagt je verwonderd af: heb ik nou een stuk taal gehoord?
Het openingsconcert van de Gaudeamus Muziekweek is een aaneenschakeling van contrasten. Na de fluistermuziek van Tidrow volgt de hectiek van Wei-Chieh Lin's Tracing the Shadows of Broken Time, en daarna het gelal van een dronken zwerver in To the left van Sergei Khismatov. Het is bewonderenswaardig hoe Insomnio zulke verschillende muziek uit hetzelfde ensemble weet te persen, vooral als daar na de pauze nog de totale geluidsexplosie van Ultimate Granular Paradise en de harmonie en beheersing van Lichtfarben II bij komen. Henk Heuvelmans, de directeur van Gaudeamus, had al gewaarschuwd: het kan luid worden, voor sommigen misschien té luid. Dat blijkt wel, als in Ultimate Granular Paradise de ratels en de schelle hoge fluittonen moeten opboksen tegen een sirene en tegen echte harde digitale ruis.
Dan heeft het publiek al een hels theater achter de rug. In To the left wordt de archetypische Russische zwerver te tonele gevoerd, vreugdeloos lachend en jammerend, vergezeld van het onheilspellende gerammel van tassen vol bierflesjes en het gejank van een accordeon. Achter de zanger staat een hele batterij lege bierblikjes opgesteld, die één voor één krakend in elkaar gestampt worden. Het is het meest theatrale stuk in een concert dat als geheel een theatrale spanningsboog heeft: van een aarzelend begin, via een opzwepend ritme dat disintegreert, door de onderwereld, naar een ontlading, met uiteindelijk een vage belofte van verlossing.
Dat alles past goed in de omgeving van het Leeuwenberg Gasthuis, ooit gebouwd als pesthuis en gebruikt als kerk, waar Muziekcentrum Vredenburg tijdelijk onderdak heeft gevonden. Het begint al bij de entree, waar je afdaalt naar het souterrain en door een gang wordt geleid waar de installatie Tuning in klinkt vanuit acht speakers. Insomnio is een ensemble dat van nature in het halfduister optreedt, en dat doet het nu ook.
Ondanks die setting noemt Henk Heuvelmans het format van het openingsconcert "eigenlijk wat ouderwets", een enkel ensemble in een avondvullend programma met een pauze. Verderop in de muziekweek zullen meer korte aaneensluitende concerten te horen zijn, muzikale routes door de stad te volgen zijn, en natuurlijk de pandemonische Night of the Unexpected plaatsvinden. Om de verschillende manieren van muzikale ervaring nog verder aan te vullen zijn er muzikale installaties op verschillende locaties, composer's meetings, muziek voor automaten en een symposium.
Toch, dat dit al ouderwets heet geeft aan dat het Gaudeamus voorlopig nog niet tot klassische Avantgarde versteend is.
http://www.muziekweek.nl
http://blog.eigentijds.radio4.nl/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten