Neude, Utrecht, 4 September
Vandaag begon in Utrecht de Gaudeamus Muziekweek. Of eigenlijk morgen. Het optreden vandaag, op een podium van het Uitfeest tenmidden van de stands en tussen de pop-acts, heette alleen een “voorproefje”. Het was desondanks raak.
Hussy van Trevor Grahl is een passend startschot omdat het niet één keer inzet, niet twee keer, maar keer op keer op keer. Het doet dat met verknipte muziek uit een jaren ’50 Broadway musical, zo topsy-turvy dat je er niet mee moet aankomen in het Bimhuis, maar dan uitgevoerd met de intensiteit van een rockband. Voor in het publiek stond een klein meisje te dansen en hield een nog kleiner jongetje zijn handen tegen zijn oren. Dat vat de sfeer van het stuk wel samen in een beeld.
Of we wel eens naar een pianorecital geweest zijn, vraagt het Rosa Ensemble aan het publiek. En of we wel eens naar een drum-‘n-bass concert gaan. In Style Wars IV van Michiel Mensingh krijgen we het allebei tegelijk. Terwijl een theatrale figuur in een turquoise pak de drummachine bedient en op de bekkens ramt, wordt aan de andere kant van het podium een piano met hetzelfde moordende tempo afgejakkerd. Tussen al dat geweld in zorgen een contrabassist en een gitarist tamelijk onverstoorbaar voor de achtergrondklank. Het statement van het voorproefje is duidelijk: moderne klassieke muziek is niet saai, maar moderne composities zijn ook niet eng of onbegrijpelijk. Zo’n openlucht presentatie werkt natuurlijk beter bij ietwat postmoderne cross-overs dan bij tere electro-acoustische kamermuziek: je moet er bijvoorbeeld niet aan denken dat ze Andrew Mackintosh tussen de stands op het Neude zouden uitvoeren.
Terwijl ik dit schrijf, wordt met een carillon ritueel het Festival voor Oude Muziek uitgeluid en de Gaudeamus Muziekweek ingeluid. Het instrument past bij de nieuwe behuizing van het festival, tussen de oude pianola’s en muziekdozen van het Museum van Speelklok tot Pierement – die in het festival hun moderne pendant hebben in een disklavier, een Wave Field Synthesizer, een druppelinstallatie en meer van dat moois.
Het is niet de enige overgang die door het carillon beklonken wordt. Dit jaar is namelijk de eerste keer dat het festival in Utrecht is.
Toen ik dat hoorde, een paar maanden geleden, rezen de haren me ten berge. Waarom naar Utrecht, in godesnaam, als je in Amsterdam het tamelijk unieke Muziekgebouw aan ’t IJ hebt, en nu het festival zulke interessante samenwerkingen was aangegaan met het Bimhuis, STEIM, het Tropenmuseum en het Orgelpark, en je de Night of the Unexpected kon vieren in Paradiso? Het had, natuurlijk, met geld te maken: Amsterdam was aan het snoeien omdat er teveel geld in tunnelbuizen, zuidassen, badkuipen, onderdoorgangen en dure nieuwe zalen was gevloeid, en Utrecht wilde wel.
Maar het moet gezegd: de programmering is er niet op achteruit gegaan. Het is nu echt een festival geworden dat door de stad verspreid is, in plaats van een week in het Muziekgebouw met satellietconcerten. En hoewel het jammer is voor de jonge componisten dat ze nu niet hun werk aan het IJ in première kunnen laten gaan, was het Muziekgebouw bij tijd en wijle ook wel een te grote jas – want ondanks alle voorproefjes op de Neude blijft het Gaudeamus toch een festival waarbij de vraag “Are you also a composer?” niet ongewoon is.
De smaakmakende ensembles van vorige edities – Insomnio, VocaalLAB, Nieuw Ensemble – geven acte de présence, en Barbara Lüneburg mag proberen de sensationele solo van Monica Germino in 2010 te overtreffen. De Night of the Unexpected gaat gewoon door, nu zelfs op drie plaatsen. Spijtig dat ASKO|Schönberg er niet bij is (al mis ik ze persoonlijk niet, ze zijn een beetje het NDT van de nieuwemuziekwereld geworden, nog wel toonaangevend qua niveau van uitvoering maar niet meer grensverleggend). Maar daar staat het nieuwbakken Orkest van de 21e eeuw tegenover. En om het gemis voor Amsterdam goed te maken, komt een aantal van de concerten naderhand direct naar het perfide Mokum.
Kortom, de situatie voor de nieuwe muziek is hopeloos, maar er is nog altijd toekomst.
http://www.muziekweek.nl
http://blog.eigentijds.radio4.nl/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten